Nederland wordt drukker

De afgelopen dertig jaar zijn de wegen véél voller geworden. In 1990 reden nog ‘slechts’ 5,1 miljoen personenauto’s rond, eind vorig jaar 8,7 miljoen. Met het aantal bestelbusjes en vrachtwagens erbij schiet het aantal voertuigen op Nederlandse wegen dit jaar voor het eerst door de 10 miljoen heen. ,,Daarmee groeit de kans op conflicten met andere verkeersdeelnemers”, stelt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen.

De cijfers liegen in ieder geval niet: nadat het aantal dodelijke slachtoffers sinds de jaren zeventig consequent daalde, keerde de trend in 2013. Afgelopen jaar kwamen er 65 mensen meer om dan in 2017. In totaal vallen er nu ruim 100 meer doden per jaar dan in 2013.

Afleiding neemt toe

De nummer één en twee veroorzakers va n verkeersdrama’s waren altijd: te hoge snelheden en alcohol. Daar is de factor ‘afleiding’ bijgekomen, stelt Veilig Verkeer Nederland (VVN). Die afleidingen worden veroorzaakt door het massale gebruik van smartphones, maar ook door autofabrikanten die steeds meer entertainmentfuncties in hun wagens stoppen. ,,Veel auto’s hebben inmiddels grote schermen waarop je hele speelfilms kunt bekijken”, zegt Rob Stomphorst van VVN. ,,Bied je automobilisten die mogelijkheden aan, dan gaan ze die ook gebruiken.” Veilig Verkeer Nederland wil daarom dat dit niet meer kan tijdens het rijden. ,,De overheid moet met automakers en experts om tafel gaan zitten en zorgen dat automobilisten tijdens de rit niet interactief bezig kunnen zijn. Je Spotifylijstje moet je alleen kunnen aanpassen als je stilstaat, op de parkeerplaats.’’

Handhaving schiet tekort

De aanp ak van verkeersovertreders faalt. Er wordt veel minder gehandhaafd dan voorheen. Waar in 2007 nog 1,5 miljoen mensen van de weg werden geplukt door de politie na een verkeersovertreding, werden in 2018 nog slechts 400.000 verkeersovertreders staande gehouden. Verkeerspsycholoog Tertoolen stelt dat de overheid vooral het gebruik van smartphones veel harder moet aanpakken. Mobiele telefoons zonder carkit zijn sinds 2002 weliswaar verboden in de auto, maar het verbod wordt in praktijk mondjesmaat gehandhaafd. In 2017 deelde de politie 75.000 boetes uit aan automobilisten. Tertoolen: ,,Er worden op zijn best speldenprikjes uitgedeeld.”

Te weinig aparte fietspaden

,,De overheid wil dat we vaker de fiets pakken, maar vervolgens fietsen mensen wel tussen zwaar vrachtverkeer naar hun werk’’, constateert Arno Smits, mobiliteitsopleider en initiatiefnemer van het Innovatie Centrum Verkeer en Logistiek. ,,Op veel plaatsen is geen vrijliggend fietspad, ook niet rond industrie- en bedrijventerreinen. Als er een vrachtwagen met 50 ton voorbij komt zetten, is een fietser erg kwetsbaar.’’

Dat het met name in Noord-Brabant zo slecht gaat – van 98 verkeersdoden naar 150 – komt mogelijk deels doordat het zo goed gaat met de Brabantse economie. Gedeputeerde Christoffe van der Maat van de provincie Noord-Brabant constateert dat fietsers daar in de steden ook grote risico’s lopen. ,,Vorig jaar zat de toename in het aantal verkeersdoden vooral op de fiets. Iets minder dan de helft van de verkeersdoden viel op de fiets in de stad. Fietsveiligheid in de grote steden vraagt om aandacht, we verbreden bijvoorbeeld fietspaden.’’

Te veel ‘dodenwegen’

Pro vinciale wegen, waar Noord-Brabant er met zo’n 23.000 kilometer bijzonder veel van heeft, moeten volgens Smits ook worden aangepakt. ,,Er zijn nog veel oude wegen waar zowel links als rechts in de berm dikke bomen staan, terwijl er op die wegen gereden wordt alsof het een autosnelweg is. De N65 tussen Vught en Tilburg is daar een berucht voorbeeld van.’’

De N-wegen met één rijbaan zijn volgens hem ook een groot risico. ,,Wat op die wegen gebeurt, is dat mensen even op hun telefoon kijken. Als je maar een metertje uitwijkt, kan het al te laat zijn. Als zij allebei 80 rijden, is dat alsof je met 160 kilometer per uur tegen een muur aanrijdt.’’ De hartenkreet van gedeputeerde Van der Maat: ,,Ik hoop dat iedereen die dit leest, denkt: ik heb twee handen aan het stuur, mijn ogen op de weg en niet op de telefoon.’’