‘De ziel van Frankrijk staat in brand, zij aan zij beleven ze de verbijstering’

Eerst was er zwarte rook tegen een blauwe lucht. Nu is een gloeiende gloed zichtbaar. En het gaat van kwaad tot erger, een van de iconische torens, de noordelijke, vat vlam.

Een van de symbolen van de lichtstad, samen met de Eiffeltoren en de Arc de Triomphe, staat in lichterlaaie. Het doet denken aan de Twin Towers in 2001. Vooral het moment dat de torenspits omlaag dendert, doet niet alleen Parijzenaars en de Fransen rillen.

Niemand beter dan kunstliefhebber Stéphane Bern om de emoties weer te geven. Frankrijks populaire presentator die de afgelopen jaren de televisiekijkers over zo veel historische gebouwen heeft verteld, huilt als hij zijn eerste reactie geeft. ,,Ja, ik huil, ik huil. Ik had nooit gedacht dat ik dit zou meemaken. Het symbool van onze natie staat in brand. Duizend jaar om te bouwen, nu gaat onze nationale schat in rook op. Hier brandt onze geschiedenis.’’

Vlak bij de kathedraal, aan de achterzijde, staan bij de Pont Saint-Louis duizenden toeristen en Parijzenaars. Ongelovig kijken ze zij aan zij hoe een van de bekendste kerken ter wereld brandt. De monumentale kathedraal kennen ze allemaal uit films, uit boeken, van de foto’s en ansichten en de selfies van iedereen die ooit in Parijs was. Je was er niet echt als je niet voor het majestueuze gebouw hebt geposeerd.

Voor zover bekend zijn er geen persoonlijke ongelukken. De brandweer staat er vrij hulpeloos bij. ,,Waarom sturen ze geen blusvliegtuigen’’, is het gerucht dat door de menigte gonst. Donald Trump zo zoiets hebben geroepen. ,,Blusvliegtuigen kun je niet zomaar tonnen water laten dumpen boven een stad’’, reageert een commentator. Er heerst een drukkende stilte. Verbijstering heerst. Omdat iedereen het grote nieuws wil delen met bekenden zijn de netwerken overbelast.

,,Het is verbazingwekkend in 1163 werd de eerste steen gelegd, nooit schade’’, zegt een historicus op de Franse radio. Terreuraanslagen werden de laatste jaren voorkomen. Nu lijkt een stom ongeluk bij een niet zorgvuldig uitgevoerde restauratie de oorzaak van de ellende. ,,Op die hoogte, met een beetje wind, staat het zo in lichterlaaie’’, zegt een man.

Anne is naar buiten gekomen. Ze woont in een zijstraat schuin tegenover het Ile de la Cité. ,,Ik ben met mijn man naar buiten gegaan toen we hoorden dat er iets speelde. Langzaam zag ik de vlammen en de rook. Het werd steeds groter. Ik heb het meteen naar mijn familie in Amerika geappt. Ze zijn er doodziek van. Het is alsof een oude dame lijdt, het doet pijn dit te zien. Die kerk is bijna een persoon voor ons.’’

Het is de kathedraal van pelgrims, voor de ingang ligt het fameuze point zero. Het beginpunt van alle wegen in Frankrijk. Het is de kathedraal waar uitvaartdiensten voor staatshoofden werden gehouden als Charles de Gaulle en François Mitterrand. Nog afgezien van alle bisschoppen. Hier huist de ziel van katholiek Frankrijk.

Michel Zink is aangeslagen. ,,Ik voel een oneindige triestheid’’, zegt de beroemde hoogleraar in de mediëvistiek, de wetenschappen die zich bezighouden met de middeleeuwen. ,,Ik heb jaren met Mauritius van Sully geleefd. Ik heb hem bestudeerd. Van Sully was de bisschop van Parijs en de bouwmeester van de kathedraal. Hij was de eerste die preken in het Frans schreef opdat het volk het begreep. Die kathedraal verenigde het volk. Net zoals de kathedraal nu de wereld verenigt, zal verenigen.’’

Terwijl nog niet duidelijk is hoe groot de schade zal zijn is Zink nuchter. ,,Het monument is deels verbrand. We zullen het restaureren al is de torenspits van de grote 19e eeuwse bouwmeester Eugène Viollet-le-Duc verloren. Maar laten we ons vooral rekenschap geven van het erfgoed dat we verliezen, ook voor niet-gelovigen. Laat ons begrijpen wie we zijn, laat ons begrijpen wie de anderen zijn. Als we dat beseffen is niet alles verloren.’’