Direct naar artikelinhoud

De Kroatische grens blijft potdicht voor migranten. ‘Ze duwden mij in mijn boxershort terug de rivier in’

Migranten spelen domino in een voormalige fabriekshal.Beeld Thijs Kettenis

Uit alle macht probeert EU-lidstaat Kroatië de grens voor migranten dicht te houden.

De aanblik van een huurauto met Kroatische nummerplaten is genoeg om de tongen los te maken bij migranten in het noordwesten van Bosnië-Herzegovina. "Kroatië? Niet goed", klinkt het in koor en zeggen ze elkaar hoofdschuddend na, op het parkeerterrein van een voormalige pvc-fabriek in de grensplaats Velika Kladusa. Die is kort geleden omgebouwd tot opvangruimte voor 700 vluchtelingen en migranten, uitsluitend mannen zonder familie. Voor hen is dit een hinderlijke, noodgedwongen tussenstop op hun illegale reis naar rijkere landen in de Europese Unie. Maar lidstaat Kroatië probeert de buitengrens daarvan uit alle macht op slot te houden. En gebruikt daarbij grof geweld, beweren de migranten.

Binnen in de enorme fabriekshal, bij zijn stapelbed achter een deken die hij heeft opgehangen voor wat privacy, lacht Marokkaan Oussama Khailoti (20) zijn tanden bloot. Dat wil zeggen, al zijn tanden behalve één: die is eruit geslagen door de Kroatische politie, beweert hij. Hij heeft al meerdere keren geprobeerd de grens over te steken, en steeds werd hij gepakt. "Ze hebben mijn geld gestolen, en mijn telefoon. Ze pakten mijn slaapzak en rugzak af. Daarna dwongen ze me me uit te kleden uit en duwden ze me in mijn boxershort terug de rivier in."

Oussama Khailoti mist een tand. Die is er uitgeslagen door de Kroatische politie, beweert hij.Beeld Thijs Kettenis

Al vlug snellen eerst een paar, en vervolgens meer dan tien jongemannen toe. Sommigen laten hun telefoon zien - met een kapotgeslagen beeldscherm. Een jongen trekt zijn broekspijp omhoog en laat een litteken rondom zijn knie zien - komt van een beet van een Kroatische politiehond, beweert hij. Nourdine Abou Taib (22), ook Marokkaan, vertelt hoe agenten hem met stokken en scherpe voorwerpen hebben toegetakeld. Hij trekt zijn shirt omhoog, waarna horizontale littekens tevoorschijn komen. Hij heeft ze ook op zijn benen. Weet hij zeker dat het de Kroatische politie was die hem heeft toegetakeld? "Ze droegen bivakmutsen en hadden zwarte uniformen", zegt Taib. Anderen verzekeren dat ze reguliere politie-uniformen droegen. En ook dat dit niet alleen aan of vlak over de grens gebeurt, maar ook verder Kroatië in.

Kroatische grenspolitie

Het is onmogelijk aan de hand van de getuigenissen vast te stellen wat er precies van klopt, en hard bewijs van officiële Kroatische betrokkenheid is er niet. Maar diverse internationale organisaties, waaronder VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR en de Raad van Europa, beschuldigen Kroatië al sinds de zomer van vorig jaar van het in strijd met het internationaal recht terug de grens overzetten van migranten, zonder dat die op hun rechten gewezen worden. 

Migranten beschuldigen de politie in de meeste gevallen valselijk, in de hoop dat dat hen zal helpen om Kroatië binnen te komen
Davor Bozinovic, minister van binnenlandse zaken

Amnesty International publiceerde vorige maand een vernietigend rapport over de "systematische, onrechtmatige en vaak gewelddadige pushbacks" en stelt de EU mede verantwoordelijk. "De financiële bijdragen voor humanitaire hulpverlening vallen in het niet bij het geld dat ze ter beschikking stellen voor grensbewaking. Daarvan wordt ook de uitrusting van de Kroatische grenspolitie en zelfs hun salaris betaald", stelt de mensenrechtenorganisatie. Vorige week nog sloeg een groep van Kroatische hulporganisaties alarm. Die becijferde dat de politie in 2018 10.000 migranten illegaal terug de grens naar Bosnië heeft overgezet.

Littekens van Nourdine Abou TaibBeeld Thijs Kettenis

De Kroatische autoriteiten ontkennen de beschuldigingen categorisch. "Kroatië heeft als EU-lidstaat de taak om de staatsgrens te beschermen en illegale migratie te voorkomen", zei minister Davor Bozinovic van binnenlandse zaken naar aanleiding van het Amnesty-rapport. De Kroatische politie respecteert hun fundamentele rechten en waardigheid en geeft ze toegang tot internationale bescherming als dat nodig is, verzekerde hij. Volgens hem is er wat anders aan de hand. Het ministerie heeft meer dan 200 klachten ontvangen van internationale organisaties over de uitzettingen, maar uit onderzoek zou blijken dat de politie in geen enkel geval over de schreef is gegaan. “Migranten beschuldigen de politie in de meeste gevallen valselijk, in de hoop dat dat hen zal helpen om Kroatië binnen te komen bij de volgende poging."

De Europese Commissie heeft Zagreb op de beschuldigingen aangesproken en onderzoekt de zaak. Overigens is Kroatië niet de enige EU-lidstaat die wordt beticht van het illegaal terugsturen van migranten. Ook Slovenië, Hongarije, Bulgarije en Griekenland zouden zich er schuldig aan maken.

Kampen in buurland Bosnië-Herzegovina 

Er verblijven naar schatting nu zo'n 5.500 vluchtelingen en migranten in Bosnië-Herzegovina. Het land ziet een toename sinds vorig jaar, nadat de traditionele Balkanroute via Noord-Macedonië en Servië strenger gecontroleerd werd. Het arme en gebrekkig bestuurde Bosnië kan de opvang niet aan. 

De Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), die onder de VN valt, runt vier kampen in het noordwesten van het land, gefinancierd door de EU. De staat heeft daarnaast opvang in de buurt van hoofdstad Sarajevo. Ook huren sommigen kamers bij particulieren. 

De IOM waarschuwt dat als de autoriteiten niet snel meer opvangcapaciteit ter beschikking stellen, er met de zomer in aantocht weer mensen illegaal op straat en in parken belanden. Bosnië wil van de kampen af en overweegt de grenzen met de oostelijke buurlanden Servië en Montenegro hermetisch af te sluiten. Maar volgens de IOM leert de ervaring dat zulke plannen nooit volledig werken.

Lees ook: 

Vluchtelingen zitten vast in een Bosnische fuik. 

Vanuit Bosnië is Kroatië de poort naar de EU. Maar de grens zit potdicht, zo ondervindt een groep vluchtelingen.