Moordzaak tegen Duitse IS-vrouw beroert Duitsland

Ze werkte naar eigen zeggen bij de zedenpolitie van Islamitische Staat. In de Iraakse stad Falluja bezat ze met haar man een yezidi-slavin met een 5-jarige dochter. Toen het kind in bed plaste, bond de IS-man het voor straf in de brandende zon aan een ketting. Het kind stierf door uitdroging. Zijn vrouw, Jennifer W., keek toe zonder in te grijpen.

Zo luidt althans de aanklacht: de 27-jarige Jennifer W. staat nu in München terecht voor moord door nalatigheid. Ze had het kind kunnen redden, zegt het Duitse openbaar ministerie, maar deed het niet. Verder verdenkt het OM haar van deelname aan een terreurorganisatie en oorlogsmisdaden. Levenslang hangt haar boven het hoofd.

Het is het eerste proces tegen een IS-vrouw in Duitsland en het krijgt veel aandacht. De zaak-Jennifer W. zet de discussie over de terugkeerders op scherp: wat te doen met IS’ers die uit Duitsland zijn afgereisd en nu terugkomen of willen terugkeren? En hun kinderen? Moet Duitsland hen terughalen?

Van de circa duizend Duitse uitreizigers, van wie minder dan een kwart vrouw is, keerde naar schatting een derde terug, zo’n tweehonderd stierven. Er verblijven iets meer dan honderd kinderen van Duitse IS’ers in Syrië en Irak, schrijven onderzoekers van de Universiteit Leiden in het rapport ‘Terugkeerders uit jihadistische strijdgebieden’.

Terughoudend 

Duitsland is vergeleken met andere landen terughoudend met juridische maatregelen tegen IS-leden. Tegelijkertijd spant het land zich meer in om kinderen, en eventueel hun moeders, terug te halen. Verreweg de meeste kinderen zijn jonger dan 5 jaar, zegt Sofia Koller van de DGAP, een Duitse denktank voor buitenlandse politiek.

Naar schatting acht kinderen heeft Duitsland al teruggehaald, in enkele gevallen met moeder. Dat gaat achter de schermen: over het terughalen van kinderen en moeders wordt geen gedetailleerde informatie verstrekt. “Men wil er geen ruchtbaarheid aan geven omdat het zo gevoelig ligt bij het publiek”, zegt Koller.

Ze vervolgt: “Het debat is in Duitsland iets anders dan in omliggende landen. Daar worden mannen én vrouwen meteen gearresteerd. In Duitsland zet men de mannen wel in voorlopige hechtenis, maar de vrouwen meestal niet; er werd aangenomen dat ze huishoudelijke taken deden, er moest bewijs zijn dat ze IS actief ondersteunden.”

Dat is aan het veranderen, ziet Koller. Mede door het proces tegen Jennifer W. “groeit het besef dat ook de vrouwen een belangrijke rol speelden”. De Leidse onderzoekers stellen hetzelfde vast: ook tegen vrouwen worden nu, anders dan voorheen, criminele onderzoeken geopend.

Geen vinger

Jennifer W komt uit een stadje in Nedersaksen, ze bekeerde zich in 2013 tot de islam. Het jaar daarop reisde ze naar IS-gebied en trouwde met een Iraakse IS-strijder, die haar meenam naar Falluja, samen met zijn slavin Nora B. en haar dochtertje. Nora B. ontsnapte uit haar IS-gevangensschap en woont nu in Duitsland. Ze vertelde het OM hoe het haar als slaaf in het ‘kalifaat’ verging; volgens de Süddeutsche Zeitung moest ze meerdere mannen dienen, ze werd afgeranseld en verkracht, haar dochter werd mishandeld. Volgens Nora B. stak Jennifer W. geen vinger uit toen het kind in de zon werd vastgebonden.

Die moord op een kleuter was kennelijk zelfs IS te bar: Jennifer W.’s man werd berecht, geslagen en met zijn vrouw naar Turkije verbannen, zo tekent de Süddeutsche Zeitung het relaas van Nora B. op. Of dat betrouwbaar is? Nora B. is volgens de krant psychisch ziek en herkende Jennifer W. en haar man niet op foto’s. Maar uitspraken van Jennifer W. tegen een vertrouweling bevestigen het verhaal over de rechtszaak tegen haar man.

In 2016 zette Turkije Jennifer W. uit naar Duitsland. Ze had inmiddels een kind gekregen van de IS-strijder. Toen ze vorig jaar met de auto terug naar het kalifaat reed, vertelde ze haar chaufeur – een ‘broeder’, dacht ze – hoe ze bij de shariapolitie zat en in Falluja patrouilleerde met een kalasjnikov over haar schouder. De chauffeur was echter een medewerker van de politie en ze werd gearresteerd.

Allemaal overdrijving, zegt de advocaat van Jennifer W. over haar bekentenissen in de auto: er is volgens hem geen bewijs dat ze bij de shariapolitie zat. In de rechtszaal verscheen Jennifer W. dinsdag – het ontging niemand – zonder hoofddoek. Haar gezicht verborg ze achter een aktemap.

Lees ook: 

Antwoorden op de vraag van Monic: Terugkeer IS-bruiden blijft een duivels dilemma

Moeten IS-bruiden terug kunnen keren? En hun echtgenoten? Die vraag stelde chef opinie Monic Slingerland aan onze lezers. Een selectie uit hun reacties.