Landbouwminister Carola Schouten (ChristenUnie) zal de Tweede Kamer binnen een week meer informatie verstrekken over de vertrouwelijke onderhandelingen in Brussel omtrent de Bee Guidance. De Bee Guidance is een Europees richtsnoer, bedoeld om bestrijdingsmiddelen strenger te toetsen op de risico’s voor bijen. De minister kwam woensdag met deze toezegging tijdens een Kamerdebat dat volgde op de onthulling van FTM dat het voorstel in Brussel sterk dreigt te worden afgezwakt. 

Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) zinspeelde tijdens het debat op een motie van wantrouwen die mogelijk volgt als het ‘feitenrelaas’ van de minister uiteindelijk niet afdoende blijkt. ‘Er zijn heel veel vragen gerezen door de stukken die FTM in handen heeft,’ stelde Ouwehand. ‘Ik ben bereid de vertrouwensvraag op tafel te leggen.’ De Partij voor de Dieren wil nu precies van de landbouwminister weten wat Nederland de afgelopen jaren in Brussel heeft ingebracht. Ouwehand vroeg voorts inzage in de contacten tussen het landbouwministerie en lobbyisten van de chemische industrie.

FTM onthulde afgelopen zaterdag dat Nederland in Brussel heeft gepleit voor de afzwakking van het richtsnoer voor bijen. De positie van Nederland toont gelijkenis met het standpunt van de fabrikanten van bestrijdingsmiddelen, bedrijven als Bayer, BASF en Syngenta, zo blijkt uit lobbybrieven waarin FTM inzage had.

In Brussel bestaat al lange tijd een impasse over de invoering van de Bee Guidance. Een groep van 16 lidstaten, waaronder Nederland, weigert het richtsnoer goed te keuren. Als compromis heeft de Europese Commissie in januari voorgesteld om een aantal testen uit de Bee Guidance te schrappen. Het gaat bijvoorbeeld om testmodellen die kijken naar de langetermijneffecten van pesticiden op de gezondheid van bijenvolken. De testen, twintig in totaal, zullen worden ‘herzien’, en ontberen in het voorstel van de Commissie dat FTM kon inzien, een concrete invoeringsdatum. Nederland heeft de Europese Commissie gevraagd om langs deze weg nog meer testen op de lange baan te schuiven. Dat blijkt uit een vertrouwelijke e-mail van 21 november 2018, waaruit FTM citeerde.

Dat Nederland in Brussel heeft gevraagd om het voorstel nog verder af te zwakken, ligt in Den Haag gevoelig. Minister Schouten meldde de Kamer in maart namelijk dat Nederland nog ‘geen positie’ had ingenomen over het plan van de Commissie.

Nederland is bang dat door het richtsnoer veel pesticiden in de EU zullen worden verboden

Minister Schouten voelde zich naar aanleiding van de publicatie van FTM genoodzaakt om de gewraakte e-mail,alsnog openbaar te maken. Het document is op dinsdag naar de Kamer verstuurd. Ook een commentaar dat Nederland al op 18 september 2018 naar de Europese Commissie heeft verzonden, is nu met de Kamer gedeeld. In die e-mail – ook voor FTM nieuw – staat dat Nederlandse ambtenaren zich zorgen maken dat door de Bee Guidance ‘de meeste aanvragen voor gewasbeschermingsmiddelen’ zullen worden afgewezen. Met andere woorden: Nederland is bang dat door het richtsnoer veel pesticiden in de EU zullen worden verboden. De testen zouden te streng zijn, waardoor bestrijdingsmiddelen ten onrechte als riskant worden bestempeld.

Precies die zorg hebben de fabrikanten van bestrijdingsmiddelen de afgelopen jaren in lobbybrieven met Nederlandse diplomaten en ambtenaren aangekaart, zo beschreef FTM afgelopen zaterdag. Maar volgens Schouten is het standpunt van Nederland geenszins bepaald door deze lobby, zo herhaalde ze ook tijdens het Kamerdebat van woensdag. Op welke analyse de Nederlandse inbreng in Brussel dan concreet is gebaseerd, bleef echter in nevelen gehuld. Volgens de minister gaat het om adviezen van het Ctgb, de waakhond die in Nederland gaat over de veiligheid van pesticiden, maar tot op heden is zo’n advies niet openbaar gemaakt.

Tjeerd de Groot van coalitiepartij D66 bleef daarom ook aan het eind van het debat met de vraag zitten waarom landbouwminister Schouten eigenlijks zo kritisch is over Bee Guidance, terwijl het document het resultaat is van een ‘consensus’ die wetenschappers van het Europese voedselagentschap EFSA al in 2013 hebben bereikt.

Minister Schouten zei woensdag zoveel mogelijk informatie te willen openbaren, maar ook afhankelijk te zijn van toestemming van de Europese Commissie, vanwege de vertrouwelijkheid van (een deel) van de onderhandelingen over de Bee Guidance.