Tóch overleg over ‘onafhankelijk’ MH17-onderzoek

Schoof, die nu baas van de AIVD is, liet in 2015 het functioneren van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) na de ramp met de MH17 onderzoeken, waarover hij toen de leiding had.

Schoof bemoeide zich echter met de opzet van deze ‘onafhankelijke studie’ van de Universiteit Twente. Het ministerie van Justitie en Veiligheid zei eerder steeds dat het alleen ging om de opzet en niet om de slotconclusies, omdat Schoof die pas zou hebben gehoord toen het rapport al gereed was op 10 december 2015.

Uit de informatie die Grapperhaus nu meldt, blijft dat Schoof echter al eerder op de hoogte was van wat er onder meer in het rapport zou terechtkomen. 

De NCTV had namelijk iemand in de begeleidingscommissie van het externe onderzoek zitten. Die mocht geen contact hebben met Schoof over de inhoud, maar seinde wel de programmadirecteur MH17 in ‘met betrekking’ tot het meest kritische hoofdstuk van het onderzoek. Die programmadirecteur besprak dat vervolgens toch weer met Schoof tijdens hun ‘reguliere overleg’. Zo kon de informatie via deze tussenstap alsnog bij Schoof terechtkomen. Het onderzoek was toen nog niet afgerond.

Wanneer dit exact gebeurde kwam en wat Schoof hiermee heeft gedaan, blijkt niet uit de brief van Grapperhaus. Het gesprek was ‘eenmalig en tegen het einde van het onderzoek’, laat de minister slechts weten.

Opvallend is bovendien dat Grapperhaus de Tweede Kamer deze informatie eerder niet heeft gegeven. Hij stelde een lange tijdlijn beschikbaar, maar daar was dit niet in terug te vinden, geeft hij toe. ,,Dit is derhalve, voor zover relevant, een aanvulling op deze tijdlijn’’, schrijft hij nu.

D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma is verbolgen over de brief van de minister. ,,Zonder af te doen aan de kwaliteit van het onderzoek, vind ik de rol van het ministerie zeer merkwaardig. Ik vraag mij af of dit niet tegen de destijds geldende regels ingaat,” zegt hij.

Om het MH17-onderzoek is al sinds februari onrust, omdat uit vrijgegeven documenten het beeld rees dat Schoof het onderzoek naar zijn eigen functioneren vergaand wilde beïnvloeden.

Zo wilden ambtenaren van Schoof de slotconclusies afgezwakt hebben, stuurde hijzelf op vragen die geïnterviewden werden voorgelegd en bemoeide Schoof zich met de samenstelling van de commissie die het onderzoek begeleidde, net als met de reikwijdte van de studie en de publicatiedatum.

Nog voor de start deed Schoof persoonlijk suggesties voor wie het onderzoek zou moeten doen. Die werden wel weggewuifd, want ‘te politiek’. Ook drong Schoof aan op meer aandacht voor de ‘operationele inzet’, maar dat weigerden de onderzoekers. Het mocht er niet ‘ingefrommeld’ worden. ‘Voet bij stuk houden’, staat er in een e-mail. Schoofs suggestie om de ‘internationale politieke dynamiek’ te betrekken vond wel gehoor. Net als suggesties voor vragen aan geïnterviewden.

De Universiteit Twente liet na alle ophef weliswaar weten dat het zich niet beïnvloed voelde door de suggesties van Schoof, maar de hoofdconclusie van de studie werd uiteindelijk wel afgezwakt. Dat de crisisbeheersingsorganisatie onder Schoof ‘slecht’ functioneerde, werd veranderd in ‘niet goed’.

Minister Grapperhaus kondigde overigens eerder al dat hij het wetenschappelijk instituut van het ministerie, dat ook betrokken was bij dit onderzoek, op ‘grotere afstand’ van het ministerie gaat zetten. Juist om beïnvloeding van studies te voorkomen.  Dit gebeurde juist de laatste jaren meermaals, oordeelde een commissie recent nog.