Is er nog toekomst voor de gele hesjes?

Sinds de massale protestbeweging van de ‘gele hesjes’ in Frankrijk via sociale media in gang werd gezet, zijn er niet zo weinig betogers geweest. Volgens cijfers van het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken gingen afgelopen zaterdag in heel het land ‘slechts’ 22.300 gele hesjes demonstreren. Bij het eerste protest, op 27 november vorig jaar, gingen nog 282.000 betogers de straat op.

Ook in Nederland zijn tekenen van afzwakking te zien. Zo meldde dagblad De Limburger gisteren dat de Limburgse tak van de gele hesjes door een gebrek aan animo genoodzaakt is te stoppen. Waar tijdens een internationale demonstratie op 2 februari nog honderden demonstranten uit Nederland, België en Duitsland door Maastricht trokken, was er bij de laatste acties slechts een handjevol betogers aanwezig. 

Onno Buijnsters, een van de voormalig leiders van de Limburgse gele hesjes, liet aan De Limburger weten dat hij het negatieve beeld rondom de internationale beweging ziet als een van de oorzaken van de afnemende belangstelling. ,,Wijzelf zijn altijd verre van geweld gebleven. Maar ik merkte toen ik begin maart in Maastricht stond te flyeren dat ik zonder hesje in een halfuur 150 flyers kon uitdelen, en mét slechts 20. Daar schrokken wij heel erg van.”

Ook op andere plekken is sprake van afnemende belangstelling, stellen verschillende media. In steden als Leeuwarden en Groningen komen nog slechts protestgroepen van hooguit vijftien mensen op de been. En zelfs bij de grotere protesten valt de opkomst vaak tegen, zoals een landelijk opgezette protestmars in Den Haag waar ongeveer honderd betogers op af kwamen. 

Voor Jacquelien van Stekelenburg, hoogleraar Sociale Verandering en Conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is dat logisch. ,,Je hebt mensen nodig die bereid zijn om veel vrije tijd op te offeren voor een langere periode, het is moeilijk om dat vol te houden.”

Ingeborg Westerhoff, voorvrouw van de Nederlandse gele hesjes, denkt dat de protesten gewoon doorgaan. ,,Met de gele hesjes aan worden we geplaagd door de politie, dus daarom trekken we die uit. Maar de protesten stoppen niet.” Volgens Westerhoff lijkt het protest af te nemen doordat de betogers hun gele hesjes uitdoen, maar groeit het juist op lokaal niveau. Zowel de politie als de NCTV (Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid) meldt echter niet genoeg zicht te hebben op de landelijke ontwikkelingen om dit te kunnen bevestigen. 

Voor Westerhoff is er geen twijfel. Ze gelooft de Franse overheid en verschillende internationale media, die afgelopen zaterdag de laagste opkomst sinds het begin van de protesten signaleerden, dan ook niet. ,,In Frankrijk is het protest volgens mij niet afgenomen, het is alleen meer verdeeld over het hele land. Ze halen deze statistieken erbij om ons te demotiveren.”

_{Tekst loopt door onder de foto}

In de reactie van Westerhoff ziet Van Stekelenburg een klassieke protesttactiek. ,,Een initiator van een protestbeweging wil de indruk wekken dat er momentum is, dat er veel mensen gemobiliseerd zijn. Dat suggereert dat de beweging nog krachtig is.” 

Uit berichten via de media krijgt de hoogleraar het beeld dat de gele hesjes op hun retour zijn, maar toch waakt ze voor onderschatting van de onvrede. ,,Uit onderzoek blijkt dat als 75 procent van de mensen achter zo'n protest staat, dat dan maar 4 tot 6 procent de straat op gaat. Laten we de getallen dus niet bagatelliseren, want het gaat nog steeds om een grote groep ontevreden mensen.” 

En die onvrede krijgt volgens Van Stekelenburg wel weer een nieuwe vorm. ,,Protest kent golfbewegingen. Het kan heel goed zijn dat er binnen een paar maanden weer een ander issue komt waar deze onvrede op gericht zal worden.”    

Vanuit Frankrijk waaiden de protesten aan het einde van 2018 over naar Nederland, waar in verschillende steden aanvankelijk enkele honderden betogers de straat op gingen. De beweging is chaotisch en zonder duidelijke leiding, waardoor het ook niet eenduidig is wat de gele hesjes willen bereiken. Talloze onderwerpen, zoals het kabinetsbeleid, EU-integratie, het zorgstelsel en de huidige pensioenleeftijd liggen onder vuur. 

Het enige duidelijke agendapunt is een koffiemeeting met premier Mark Rutte, die op 7 mei een kleine delegatie van de gele hesjes in zijn Torentje zal ontvangen om over hun wensen te spreken.