‘Goedkope xenofobie in een mooi jasje’

Bij de ingang van een filmtheater in Groningen staan vrijdagavond vijfentwintig actievoerders. Ze wachten Forum voor Democratie-prominent Paul Cliteur op. ‘Stop funding Nazis’, ‘white supremacy is terrorism’ en ‘vrijheid van meningsuiting is niet een recht op een platform’, staat op protestborden. „We willen mensen bewust maken van Cliteurs denkbeelden”, zegt Veerle Ros (34), initiatiefneemster van de demonstratie. „Het is goedkope xenofobie in een mooi jasje”.

Vrijdagavond kwam Cliteur, hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap in Leiden en voorzitter van het wetenschappelijk bureau van Forum voor Democratie, naar Groningen om een lezing te geven op de Nacht van de Filosofie. Zijn komst zorgde voor reuring binnen de filosofiefaculteit van de universiteit .

In een interne mail sprak de decaan zijn zorgen uit over de uitnodiging aan Cliteur. Enkele docenten en studenten waren zelfs tegen zijn komst. De Leidse hoogleraar kwam naar Groningen om een lezing geven over zijn nieuwe boek, dat over ‘theoterrorisme’ gaat: terrorisme dat gebaseerd is op een godsbeeld.

Theo van Gogh

Een uur voor het begin van Cliteurs lezing houdt Ros een kaartje hoog in de lucht. Eén entreebewijs, voor de uitverkochte avond. Ze vraagt aan de groep wie naar binnen wil om een vraag te stellen aan Cliteur tijdens zijn lezing. Een lange blonde jongen op sandalen wil dat wel.

„Ben je het wel met ons eens?” vraagt Ros aan hem. „Dat je tegen de theorie van het theoterrorisme bent?” Ja, zegt de jongen: „Terrorisme van Theo van Gogh, toch?” Nee, van theologie, reageert Ros, waarna ze een mini-college over het boek van Cliteur geeft. Ze zegt zelf „enkele hoofdstukken” van het boek gelezen te hebben, maar „kwam er niet doorheen”.

Lees ook de column van Frits Abrahams: Laat Cliteur maar komen

De actievoerders demonstreren niet alleen tegen de denkbeelden van Paul Cliteur. Ze staan er ook vanwege de partij waaraan hij gelieerd is. „Cliteur is niet los te zien van Forum voor Democratie”, zegt Piet Smit (45), die met kranten van de Internationale Socialisten bij de actievoerders staat. „De Groningers zijn ontwaakt door de gasstandpunten van de partij”, zegt hij. Forum voor Democratie wil gas uit de grond blijven oppompen en tegelijkertijd gedupeerden van de gaswinning ruimschoots compenseren.

Smit is blij met de opkomst. „De nuchterheid onder Groningers verdwijnt”, constateert Smit. „Ze gaan steeds meer protesteren. Er komt beweging onder links in Groningen.”

Jazz-ballad

Met twee bewakers aan zijn zijde komt Cliteur de zaal binnen. Een jazzballad klinkt als achtergrondmuziek. De bijna tweehonderd aanwezigen, van wie velen een halfuur voor de deuren van de zaal hadden gewacht, worden uit zichzelf stil. En blijven dat. De lezing verloopt rustig. Voor vragen uit de zaal is bijna geen tijd.

De actievoerders buiten zijn tijdens de lezing al ruim een uur vertrokken. En de blonde jongen die een vraag zou stellen? Die kwam niet meer aan het woord.

Na afloop wil Cliteur geen vragen beantwoorden van NRC. „Mail maar”, zegt hij terwijl hij door de nooduitgang naar buiten loopt.