Sea-Watch 3 ligt door strengere eisen aan de ketting

Het Nederlandse reddingsschip Sea-Watch 3, dat migranten oppikt wanneer zij in nood komen tijdens de oversteek van Noord-Afrika naar Europa, ligt aan de ketting. Dat is het directe gevolg van een besluit van minister Cora van Nieuwenhuizen (VVD, Infrastructuur en Waterstaat), dat geldt voor „schepen die stelselmatig drenkelingen aan boord nemen”. Het enige schip onder Nederlandse vlag dat dit momenteel doet is Sea-Watch.

Het besluit valt een week nadat de EU bekendmaakte de patrouillemissie Sophia in de Middellandse Zee niet meer van schepen te voorzien. Die missie heeft als doel mensensmokkel tegen te gaan, maar had ook tot gevolg dat bootmigranten in nood werden gered. Nu ook Sea-Watch niet meer kan uitvaren, is er geen enkel schip meer dat er specifiek op uitgaat om mensenlevens te redden in de Middellandse Zee.

Al in september maakte minister Van Nieuwenhuizen bekend dat schepen „van organisaties met ideële doelstellingen” aan strengere bemannings- en veiligheidseisen moeten voldoen. Nu staan ze ingeschreven als pleziervaartuigen, en gelden er minder voorschriften. Specifiek werden toen naast Sea-Watch ook vier andere Nederlandse organisaties genoemd, waaronder Greenpeace en Women on Waves (de abortusboot).

In de coalitie leidt de beslissing tot onenigheid. Regeringspartijen D66 en ChristenUnie vinden, samen met GroenLinks, dat er op zijn minst een overgangsperiode moet komen, om het schip de gelegenheid te geven aan de nieuwe eisen te voldoen. Moties van GroenLinks, die oproepen tot een snel debat over de kwestie, worden ook door die partijen gesteund. Dinsdag stemt de Tweede Kamer over die moties.

Lijnrecht daartegenover staan VVD en CDA: zij vinden dat Sea-Watch „mensensmokkel in de hand werkt”, zoals VVD’er Bente Becker vorige week zei. Eerder zei CDA’er Madeleine van Toorenburg in de Tweede Kamer over Sea-Watch: „Moet het niet zo zijn dat we dat schip nu aan de ketting doen? Voor mijn part zink je het af. En is het klaar.”

Volgens Jelle Goezinnen, woordvoerder van Sea-Watch, is het een politiek trucje om de activiteiten van Sea-Watch stil te leggen. „Onze veiligheid was altijd in orde. De eisen die nu worden gesteld, zijn zo streng, dat je je afvraagt: heeft een drenkeling meer belang bij een bemanning met een speciale opleiding, of bij het überhaupt opgepikt worden uit zee?”

In de Tweede Kamer zei Van Nieuwenhuizen donderdag dat het besluit deze week viel „vanwege de acute veiligheidsrisico’s”. Daarmee doelt ze op de langere periode dat een schip als Sea-Watch drenkelingen aan boord heeft: vanwege de onwil van veel landen om migranten aan wal te laten gaan, dobberde het schip eind december drie weken op de Middellandse Zee, voordat verschillende Europese landen, waaronder Nederland, uiteindelijk toezegden een paar migranten te zullen opnemen.

Dat was voor het laatst, zei staatssecretaris Mark Harbers (Migratie, VVD), toen. „Een volgende keer doet Nederland níet mee.” Eind januari vroeg Sea-Watch Nederland opnieuw om migranten over te nemen.