Direct naar artikelinhoud
de gidsvaccinaties kinderopvang

Dit moet je als ouder weten over vaccinaties op de kinderopvang

Kinderen die niet gevaccineerd zijn, mogen worden geweigerd in de kinderopvang. Het is aan de crèches zelf om die beslissing te nemen. Een ruime meerderheid in de Tweede Kamer heeft dinsdag ingestemd met een initiatief-wetsvoorstel van D66 dat dit mogelijk maakt. Wat moet je als ouder met kleine kinderen op de crèche over vaccinaties weten? Lees dit stuk terug.

Beeld ANP XTRA

Meedoen met het Rijksvaccinatieprogramma is in Nederland niet verplicht. Geen probleem voor wie zijn kinderen wel laat inenten, zou je zeggen, maar de bmr-prik die bescherming biedt tegen de bof, mazelen en rode hond wordt pas gegeven met 14 maanden. Jongere baby’s zijn dus sowieso bevattelijk voor mazelen – dat is nu ook het geval bij de uitbraak in de Haagse opvang.

Vandaar dat er stemmen opgaan om kinderopvangcentra de mogelijkheid te geven om niet-gevaccineerde kinderen te weigeren. D66 stelde onlangs een wetswijziging voor die dit makkelijker moet maken. Want hoewel het nu soms wel gebeurt, mag het eigenlijk niet – dat zou discriminatie van godsdienst of levensovertuiging zijn. Hoe kom je erachter hoe dat zit op de opvang van jouw kinderen? Kan die bmr-prik niet eerder worden gegeven? Vier vragen over vaccinaties bij jonge kinderen.

1. Hoe zit het met de vaccinatiegraad op de kinderopvang?

Kinderdagverblijven worstelen ermee, zegt René Loman, woordvoerder van Brancheorganisatie Kinderopvang. ‘Bij de intake op een kinderdagverblijf wordt, naast andere relevante gezondheidsgegevens over bijvoorbeeld allergieën, gevraagd of het kind het Rijksvaccinatieprogramma volgt. Maar ouders zijn niet verplicht hier antwoord op te geven.’ Hij pleit dan ook voor duidelijke richtlijnen vanuit de overheid op dit dossier. De brancheorganisatie beschikt in ieder geval niet over gegevens over de vaccinatiegraad op specifieke kinderopvangcentra, aldus Loman.

‘Een kinderopvang registreert vaak wel of kinderen wel of niet deelnemen aan het Rijksvaccinatieprogramma, maar er is op dit moment nog geen regeling die stelt in hoeverre kindercentra die gegevens openbaar moeten of mogen maken’, zegt Helma Ruijs, arts infectieziektebestrijding bij het RIVM.

Kunnen vaccins daadwerkelijk gevaarlijk zijn?

In de praktijk blijkt het per organisatie te verschillen of ouders wel of niet ingelicht worden over niet-gevaccineerde kinderen op hun opvang. Bij een rondgang van de Telegraaf vorig jaar gaf de ene kinderopvangorganisatie aan hier ouders wel over te informeren, terwijl een andere de privacy zwaarder vindt wegen en er om die reden dus geen uitspraken over doet.

‘De vaccinatiegraad op een kindercentrum zegt ook niet alles over de kans dat je kind daar mazelen oploopt’, benadrukt Ruijs. Omdat de bmr-prik pas bij 14 maanden wordt gegeven, zijn tot die leeftijd vrijwel alle kinderen niet beschermd. ‘Tot die leeftijd kunnen dus alle kinderen in het buitenland mazelen oppikken en vervolgens verspreiden op de kinderopvang.’ Zelfs op een crèche waar alle baby’s en peuters braaf het Rijksvaccinatieprogramma volgen, is de kans op een mazelenuitbraak dus nooit helemaal uit te sluiten.

Samen ziek. Of niet?

Onderzoek zelf hoe infectieziekten zich verspreiden en wat het effect van vaccinatie is met deze interactieve tool.

2. Kunnen kinderen die bmr-prik dan niet eerder krijgen?

‘In Nederland is ervoor gekozen om kinderen met 14 maanden de bmr-vaccinatie te geven, omdat die het beste werkt vanaf 1-jarige leeftijd’, legt Helma Ruijs van het RIVM uit. ‘Vanaf 6 maanden kan er een vervroegde vaccinatie worden gegeven, maar dan is de werkzaamheid op lange termijn minder goed.’

Bij een vervroegde bmr-prik vóór het eerste levensjaar moet de inenting met 14 maanden sowieso nog eens herhaald worden. Maar zelfs dan, zegt Ruijs, is de bescherming op lange termijn iets minder dan wanneer de standaardleeftijd van 14 maanden voor de eerste prik wordt aangehouden. ‘Het moet dus worden afgewogen tegen het risico dat een kind op dát moment loopt. Als dat minimaal is, dan liever niet.’

Overigens zijn mazelen in Nederland een meldingsplichtige ziekte, zegt Miranda de Haan van de GGD Haaglanden. Dat betekent dat zodra een arts de besmetting constateert, de GGD wordt ingelicht. Die start vervolgens een onderzoek om te achterhalen waar de bron van de besmetting zit en wie er allemaal mogelijk aan de ziekte zijn blootgesteld. ‘Kinderen vanaf 6 maanden kunnen dan inderdaad vervroegd gevaccineerd worden’, zegt De Haan. ‘Er wordt per geval bekeken of dat zin heeft, want het kan tot maximaal drie dagen nadat er contact is geweest met een mazelenpatiënt.’

‘Hij lag er heel stilletjes bij. Afwezig. Helemaal slap’

In 2014 sprak de Volkskrant met een moeder wier zoontje door een niet-gevaccineerd kind op de opvang besmet raakte met mazelen en opgenomen moest worden in het ziekenhuis. Ze is nooit boos geweest op het kind, zegt ze, maar wel op de ouders. ‘Zij hebben gegokt met de gezondheid van mijn kind. Dat ze ervoor kiezen om hun eigen kind niet te laten vaccineren; daar kan ik niets aan doen. Maar breng je kinderen dan niet naar een crèche waar jonge baby’s rondkruipen die vanwege hun leeftijd nog niet zijn ingeënt.’

3. Wat als je met jonge kinderen op vakantie gaat naar een land waar mazelenuitbraken voorkomen?

Een reden om een vervroegde vaccinatie voor je baby te overwegen kan een reis naar het buitenland zijn. Dat hoeft geen verre vakantie te zijn: ook in een aantal Europese landen komen grootschalige mazelenuitbraken geregeld voor. Het RIVM waarschuwt momenteel met name voor Roemenië, Italië en Frankrijk, maar ook in Engeland, Griekenland en andere Zuid-Europese landen komt de ziekte voor. Ook de Verenigde Staten kampen momenteel met een grote uitbraak. Bij de huidige uitbraak in Den Haag is de ziekte waarschijnlijk ook opgelopen in het buitenland.

‘Het hangt ervan af naar welk land je gaat en in hoeverre je intensief contact verwacht te hebben met mensen uit bevolkingsgroepen waar de ziekte heerst’, zegt Helma Ruijs van het RIVM. Over het algemeen geldt voor West-Europese landen dat wie een gewone vakantie boekt en niet bij mensen thuis verblijft, zich in principe geen zorgen hoeft te maken. Bij twijfel raadt het RIVM aan om contact op te nemen met de GGD in de eigen regio.

4. Als de vaccinatiegraad daalt, moeten we ons dan ook zorgen maken over andere ziektes waartegen ingeënt wordt?

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) meldde eind januari dat de deelname van pasgeborenen aan vaccinatie tegen bof, mazelen en rodehond in het afgelopen jaar licht is gestegen. De deelname aan andere prikken uit het rijksvaccinatieprogramma lijkt gestabiliseerd. Vorig jaar meldde het RIVM dat 92,4 procent van de kinderen op 2-jarige leeftijd de DKTP-prik - difterie, kinkhoest, tetanus, polio - heeft gehad en 92,9 procent de BMR - bof, mazelen, rodehond. Van de kinderen geboren in 2016 heeft 90,2 procent volledig deelgenomen aan het Rijksvaccinatieprogramma. 

Die percentages liggen onder de dekkingsgraad van 95 procent die volgens het RIVM wenselijk is. Moeten we nu ook oppassen voor andere ziektes? ‘Van de ziektes waartegen wordt ingeënt, komen alleen mazelen en kinkhoest vaker voor’, zegt Helma Ruijs. Maar tegen kinkhoest wordt al vanaf een leeftijd van 2 maanden ingeënt, net zoals tegen andere risicovolle infectieziekten zoals difterie en polio, en de pneumokokbacterie. 

Hoe zit het dan met die andere twee letters uit de bmr: de bof en rode hond? Vormen die een risico voor kinderen onder de 14 maanden? Ruijs: ‘De bof en rode hond zien we op het moment heel weinig in Nederland.’ Beide ziektes zijn voor kleine kinderen eigenlijk ook niet heel gevaarlijk, zegt Ruijs. Rode hond vormt met name een risico voor zwangere vrouwen. ‘Bij jonge kinderen verloopt het vaak zonder symptomen. We krijgen er maar weinig meldingen van.’

Vaccinaties: zin en onzin

Als een kwelgeest waart de weerzin tegen vaccins door Europa, schrijft onze wetenschapsredacteur Maarten Keulemans. Ouders zijn bang om hun kind te laten vaccineren uit angst voor bijwerkingen. Hebben de ‘antivaxxers’ een punt? Vijf horrorverhalen over vaccins tegen het licht.

In deze video wordt uitgelegd hoe het ook alweer zit met ons immuunsysteem en hoe virussen en bacteriën ons ernstig ziek kunnen maken of zelfs doden. Vaccins houden je lichaam eigenlijk voor de gek, maar op zo’n manier dat het je leven kan redden. 

Kinderen in de kring bij flexibele kinderopvang Klokje Rond waar kinderen dag en nacht en in weekeinden opgevangen kunnen worden.Beeld Marcel van den Bergh