Wat het IMF heeft te zeggen over concurrentie (en verhoudingen beloningen arbeidskracht-beleggers) (economist.com)

... 'bedrijf' moet dat weggevallen woord hierboven in de inleidende tekst zijn.

Zie ook dit artikel in de Volkskrant voor één van de genoemde verschijnselen waar dit artikel wellicht een verklaring voor geeft:
https://www.nieuwskoerier.nl/news/439040-arbeidskracht-krijgt-minder-en-belegger-steeds-meer

(Complete artikel van dit draadje komt eraan.)

De zoektocht naar een "theorie van alles" van natuurkundigen om al hun observaties over de wereld uit te leggen is bekend. Het equivalent in de economie is de jacht op oorzaken van veelvoorkomende macro-economische trends in de rijke wereld van het afgelopen decennium: een kleiner deel van de economische ontwikkeling dat toekomt aan werknemers, tegenvallende investeringen en matige productiviteitsgroei. Deze moeten worden verzoend met lage rentetarieven, haarden van technologische vooruitgang en een hoog rendement voor beleggers die bereid zijn risico's te nemen.

De voornaamste economische 'theorie van alles' is dat de concurrentie is verzwakt doordat de markten meer geconcentreerd zijn geworden. In tegenstelling tot bedrijven in concurrerende markten, beperken monopolies de productie om prijzen en winsten hoog te houden. Van hen kan daarom worden verwacht dat zij ook hun investering beperken. Ze kunnen nog steeds innovatief zijn - met monopoliewinsten voor het grijpen, waarom niet? - maar marktmacht maakt economieën doorgaans over het algemeen minder productief. En monopolies hebben veel mogelijkheden om beten uit het arbeidsaandeel van de taart te halen. Hun hoge winsten stromen meestal naar investeerders, niet naar werknemers. Hun hoge prijzen verminderen de koopkracht van lonen. Hun sterke onderhandelingspositie zou hen zelfs in staat kunnen stellen het loon direct te onderdrukken.

Op 3 april leverde het IMF het nieuwste bewijs voor delen van deze theorie. In een nieuwe studie onderzochten de economen van het fonds de markups die bovenop marginale kosten komen - een proxy voor marktmacht - van meer dan 900.000 bedrijven in 27 landen. Het IMF vond dat deze 'markups' tussen 2000 en 2015 gemiddeld met 8% stegen. In bevindingen die consistent waren met eerdere analyses van The Economist, concludeerde het Fonds dat de marktmacht met name in Amerika en in Europa is toegenomen, en grotendeels in andere sectoren dan de industriële productie (die door handel wel sterk competitief blijft).

Zaak gesloten? Niet zo snel. Degenen die betwijfelen dat de concurrentie is verzwakt, schrijven dergelijke bevindingen zoals die van het IMF toe aan de opkomst van "supersterren" bedrijven. Ze stellen dat de economische activiteit zich concentreert in de beste bedrijven vanwege technologie, netwerkeffecten en globalisering. Dit 'winner-takes-most'-patroon zou stijgende gemiddelde markups kunnen verklaren, als dure maar briljante producten meer marktaandeel veroveren, of als supersterfirma's buitengewoon afhankelijk zijn van investeringen in immateriële activa die niet als marginale kosten gelden. Gezien het toenemende belang van intellectueel eigendom en merkwaarde voor voor de hand liggende supersterren zoals Apple en Google, is dit bezwaar de moeite waard serieus te nemen.

De IMF-studie bevestigt dat op de meeste plaatsen een klein deel van de bedrijven verantwoordelijk is voor stijgende markups, die bij de beste bedrijven zijn gestegen maar over het algemeen een bijna vlakke trend laten zien. De top 10% van de bedrijven is 50% winstgevender dan hun concurrenten, meer dan 30% productiever en veel meer afhankelijk van immateriële activa. Het Fonds ontdekte niet dat stijgende markups innovatie hadden vertraagd, met behulp van de (weliswaar twijfelachtige) proxy van octrooiaanvragen.

Maar marktmacht die organisch groeit, is nog steeds marktmacht. Het fonds vond aanwijzingen voor enkele van de schadelijke gevolgen die verwacht mogen worden bij minder concurrentie. Hogere markeringen houden verband met minder investeringen in fysiek kapitaal - genoeg om een ​​procentpunt te verlagen van het bbp in de gemiddelde geavanceerde economie, schatten ze. Topbedrijven met hogere markeringen betalen een kleiner deel van de economische waarde die ze aan werknemers bieden. En het fonds waarschuwt dat marktmacht innovatie nog een halt kan toeroepen, als gevestigde bedrijven de markt nog verder concentreren.

Dat kan gebeuren als de toezichthouders traag reageren op structurele verschuivingen in de economie, of te laks zijn in het controleren van fusies waardoor gevestigde exploitanten wat potentiële concurrenten zouden kunnen worden, in plaats daarvan kunnen overnemen. Het Fonds ontdekte dat fusies en overnames gemiddeld werden gevolgd door aanzienlijk hogere markups door de betrokken bedrijven. Economen worden soms beschuldigd van "afgunst richting de natuurkunde" - dat wil zeggen, van begeren van de precisie van de harde wetenschappen. Maar dat bedrijven liever fuseren dan concurreren is toch wel de economische wet die de naam waardig is.