Wie zich bij dat onderwerp vooral zorgen maakt over de stijgende zeespiegel en uitstervende ijsberen, ziet volgens de Amerikaanse journalist slechts het topje van de ijsberg. Het broeikaseffect verandert het leven op aarde, ons leven, fundamenteel. Dat is nu al gaande: zie de zomer van vorig jaar, zie de bosbranden in Griekenland en Californië.

Menselijk leed is niet te overzien

En als de aarde 2 tot 4 graden opwarmt – geen uit de lucht gegrepen getal maar de koers waar we zonder acuut ingrijpen op afstevenen – is het menselijk leed volgens zijn analyse eigenlijk niet te overzien. Wallace-Wells somt de chaos op die ons dan te wachten staat: de zoetwatervoorraden in de wereld die onherstelbaar snel slinken, de oceanen die veranderen in doodse poelen, de natuurbranden, de droogtes, de steden rond de evenaar die letterlijk te heet worden om in te leven.

Hij beschrijft hoe hard de landbouwopbrengsten zullen dalen, hoe hongersnoden, overstromingen en andere natuurrampen aanzienlijke delen van de wereldbevolking op drift zullen jagen, met burgeroorlogen tot gevolg. Hoe muggen die gevaarlijke ziektes als malaria verspreiden steeds noordelijker oprukken, bacteriën en virussen muteren en plagen zich in een warmer klimaat sneller dreigen te verspreiden. Hoe, in feite, ons hele sociale en economische systeem ineenstorting wacht.

Het boek is een bestseller

Je hebt een behoorlijke portie doorzettingsvermogen nodig om je door die opsomming heen te slaan. Dat beseft de schrijver ook: halverwege complimenteert hij de lezer die nog niet is afgehaakt. Hoe deprimerend de boodschap ook is, hij lijkt wel aan te slaan. Het artikel in New York Magazine waar het boek op is gebaseerd ging viral, en in de VS staat De onbewoonbare aarde in de bestsellerlijsten.

Waarom zouden mensen uw alarmerende boodschap überhaupt willen lezen?

,,Ik denk dat het publiek er klaar voor is om op een serieuze manier met dit onderwerp om te gaan. Mensen zijn zich veel bewuster geworden van klimaatverandering door alle weersextremen die we afgelopen paar jaar hebben gezien. Elke avond zien ze op het journaal een nieuwe ramp. Klimaatdemonstraties trekken steeds meer mensen.’’

Dat geldt misschien voor een deel van het publiek. Hier in Nederland was Forum voor Democratie, dat geen cent wil uittrekken voor klimaatmaatregelen is, twee weken terug de grote winnaar van de verkiezingen.

,,De focus van zo’n partij op kosten is helemaal verkeerd. Niets doen tegen klimaatverandering gaat ons veel meer kosten dan wél investeren. Onze gezondheidszorg, onderwijs en een leger onderhouden kosten ook veel geld. Dat trekken we ervoor uit omdat de kosten van het niet doen hoger zijn. Investeren in groene energie levert bovendien grote economische kansen op, die een politicus als Thierry Baudet compleet negeert.’’

Geen sciencefiction

Helaas, zou je bijna zeggen, is De onbewoonbare aarde geen sciencefiction. Wallace-Wells onderbouwt zijn verhaal met 69 pagina’s aan voetnoten die verwijzen naar (wetenschappelijke) publicaties. In feite onthult hij niets nieuws, zegt hij. ,,Ik beschrijf enkel wat uit tienduizenden publicaties blijkt: dat de consequenties van 2 tot 4 graden opwarming behoorlijk huiveringwekkend zijn.’’ De voorspellingen in zijn boek zullen echt niet allemaal uitkomen, relativeert hij meteen. ,,Wetenschap is een momentopname, de modellen bevatten onzekerheden. Maar zelfs als 40 procent onbetrouwbaar blijkt, hou je nog een heleboel menselijk lijden over.’’

Waarom beseffen we dat niet? Houden wetenschappers die informatie voor ons achter?

,,Dat niet, alles wat ik vertel komt uit wetenschappelijke publicaties. Maar de meest onheilspellende conclusies benadrukken ze niet. Wetenschappers zijn per definitie voorzichtig, en klimaatwetenschappers al helemaal: zij zijn bang om boude uitspraken te doen waarmee ze door klimaatontkenners om de oren kunnen worden geslagen. Ook hebben ze lang gedacht dat hoop en optimisme beter werken om mensen tot actie te bewegen. Dat geldt voor een deel van het publiek, maar een deel slaat meer aan op een alarmerende boodschap.’’

Zelf raakte Wallace-Wells ook pas recent gealarmeerd. ,,Ik was helemaal niet zo bezig met klimaatverandering, zeker niet in mijn privéleven. In mijn woonplaats New York was de herfst van 2016 uitzonderlijk warm. Dat verontrustte me en ik ging me in het onderwerp verdiepen. Hoe meer ik erover las, hoe banger ik werd. Ik dacht: wauw, dit gaat veel sneller dan we denken, het gaat veel erger zijn dan we denken en het gaat iedereen, overal ter wereld, raken. Dat verhaal moet ik vertellen.’’

Tegelijkertijd kreeg u afgelopen jaar een dochtertje. Waarom wilde u nog een kind op deze wereld zetten, als die zo hard de verkeerde kant op gaat?

,,Zelfs ik ben nog deels in de ontkenningsfase. Zo sterk is blijkbaar de menselijke reflex om de andere kant op te kijken. Maar: geen van de scenario’s die ik schets is onvermijdelijk. We hebben zelf in de hand hoeveel CO2 we nog de atmosfeer in pompen. Op een bepaalde manier is een kind nemen ook investeren in een toekomst zonder lijden. Ik vecht liever voor een leven dat ik wens voor mijn kinderen dan te zwelgen in het worstcasescenario. Besluiten om géén kinderen te nemen, is je overgeven aan het noodlot.’’

Een kind is ook weer een extra mens op aarde dat verantwoordelijk is voor een heleboel CO2-uitstoot.

,,Klopt. Maar ook een argument om harder te vechten om duurzamer beleid af te dwingen. Vader worden heeft me zeker geholpen om me de gevolgen van klimaatverandering levendiger voor te kunnen stellen en de urgentie te voelen van de geringe tijd die ons nog rest om iets te doen. We moeten politieke actie afdwingen, dat heeft veel meer impact dan een paar kinderen meer of minder.’’

U gelooft niet dat individuele acties het verschil maken, zoals stoppen met vliegen en vlees eten?

,,Het klimaatprobleem is veel te groot om op te lossen met zulke acties. Natuurlijk voel ik me schuldig als ik vlieg, dat probeer ik minder te doen. Maar als ik niet meer vlieg, voorkom ik daarmee niet dat de luchtvaart komende dertig jaar nog flink zal groeien door de opkomende middenklasse elders in de wereld. De enige manier om daarmee om te gaan is schone vliegtuigen maken, elektrische. Daarin moeten we investeren.’’

Kunnen we met zulke uitvindingen voorkomen dat de aarde onbewoonbaar wordt?

,,Ik heb behoorlijk veel vertrouwen in technische oplossingen. Hernieuwbare energie is verreweg de belangrijkste: in grote delen van de wereld zijn wind- en zonnestroom al goedkoper dan vuile energie. De prijzen dalen ongelooflijk hard, heel bemoedigend. Ik geloof ook dat we CO2 moeten afvangen en opslaan. Technieken om broeikasgassen uit de lucht te zuigen staan nog in de kinderschoenen, maar kunnen ons in staat stellen tijd te kopen. Tot we ook groene vliegtuigen en infrastructuur hebben. Voor beton, bijvoorbeeld, hebben we nog geen CO2-neutrale oplossing, terwijl infrastructuur verantwoordelijk is voor zo’n twintig procent van de wereldwijde uitstoot. Oplossingen voor zulke problemen moeten we niet alleen aan bedrijven overlaten, maar ook afdwingen met wetgeving.’’

Bent u niet bang dat uw alarmerende boodschap mensen verlamt in plaats van tot actie aanzet?

,,Nee, dat denk ik niet. Uit de reacties op mijn boek maak ik op dat het mensen in beweging brengt. Zoals het schrijven mij in beweging heeft gebracht. Van onverschillig werd ik bezorgd, en uiteindelijk heeft het mijn hele wereldbeeld op z’n kop gezet. Het belangrijkste dat je als individu aan kunt doen, is stemmen op politici die de uitstoot zo snel mogelijk omlaag willen brengen. Want dat is de oplossing, dat is volstrekt helder.’’

De onbewoonbare aarde, David Wallace-Wells, De Bezige Bij, 22,99 euro