Slaapexpert: ‘Laat je kind niet zelf naar school fietsen maandag’

,,Wij zijn heel blij dat dit gaat stoppen,” vertelt Sigrid Pillen, kinderneuroloog en somnoloog bij Centrum voor slaapgeneeskunde Kempenhaeghe. ,,Mensen zijn heel erg ingericht op ritme en regelmaat en alles is erop ingesteld in ons lichaam om op bepaalde momenten zo optimaal mogelijk te functioneren. Er is één centrale klok in ons brein die elke cel in ons lichaam aanstuurt. Alles draait om die klok. Die bepaalt dat stresshormoon in de nacht minder is, dat we ‘s nachts minder vaak plassen, dat soort processen. Hoe meer je afwijkt van die klok, hoe meer processen je verstoort.”

Ook Gerard Kerkhof, emeritus hoogleraar psychofysiologie van de 24 uurs ritmiek en slaap aan de UVA is zeer opgelucht met de afschaffing van de zomertijd. ,,Mensen leven al op het randje van chronisch slaaptekort, gemiddeld slapen mensen zeven uur per nacht, dat is eigenlijk te kort. Met de zomertijd gaat daar nog een uur van af, met alle gevolgen van dien. Er zijn meer verkeersongelukken, het aantal mensen met hartinfarcten stijgt, er zijn echt concrete gevolgen. Ik vind dat we veel te gemakkelijk schuiven met de tijdszones, waardoor de kans op ziektes bij mensen toeneemt.” Kerkhof vindt dat we zelf al slordig genoeg omgaan met het schuiven van onze tijdszones in het weekend. ,,Daar begint het gerommel al, dat we later gaan slapen en langer uitslapen.  Als ook onze regering de effecten van zo'n uur tekort bagatelliseert door gewoon maar tijdszones aan te passen maken we het nog erger.”

Het belangrijkste is dat we in tune met onze omgeving zouden moeten leven, vindt hij. Dus als het licht wordt, ontwaken en als het schemert je voorbereiden op de nacht. Voor kinderen is de zomertijd anders dan voor volwassenen. Kerkhof: ,,Kinderen luisteren meer naar hun lichaam. Zij vallen op een gegeven moment letterlijk om van de slaap. Zij zijn ook niet gevoelig voor sociale impulsen om langer op te blijven. Maar voor hen geldt net zo goed dat zij maandagochtend half slapend uit hun bed gehaald moeten worden. Ik zou ouders dan ook adviseren om hun kinderen niet zelf naar school te laten gaan na het ingaan van de zomertijd. De kans op ongelukken is gewoon groter, dus waarom zou je het risico nemen? Dat is gewoon een rationele keuze. Wij volwassenen beseffen dat er meer ongelukken zijn de komende dagen, kinderen weten dat niet.” Volwassenen adviseert hij van harte 's middags een dutje te doen, als dat kan. ,,Daarmee haal je je slaap niet in, maar het verhoogt je productiviteit.”

Pubers, dat is een moeilijker verhaal, meent Kerkhof. ,,Daar verandert zoveel in hun brein en in je brein zit je biologische klok. De hele slaaporganisatie is bij pubers een grote chaos, dus ze hebben minder last van een uurtje minder of meer.” Voor de maandagochtend denkt hij dat het belangrijk is geen haast te hebben. ,,Blijf niet dat kwartiertje langer liggen, maar neem de tijd om wakker te worden. Doe alles zoveel mogelijk op de zondagavond. En denk aan je veiligheid in de ochtend.”

Sigrid Pillen denkt juist dat het voor pubers wel grote effecten heeft, een uur korter slaap. ,,Zij komen vaak al één of twee uur slaap per nacht  tekort. Bij elkaar opgeteld hebben ze dan aan het eind van een week bijna een nacht overslaan. We adviseren ze om ook, los van de zomertijd, in het weekend bijtijds op te staan. Dat scheelt enorm in het doordeweekse ritme.” Voor kleine kinderen is de zomertijd vaak geen probleem. ,,Vooral de ouders zijn er blij mee, want jonge kinderen die de neiging hebben tussen vier en vijf al wakker te zijn, zijn dan ineens tussen vijf en zes wakker, dus dat scheelt voor ouders toch dat uur. Voor die ouders is de wintertijd juist een probleem.” Eind-basisschoolkinderen en pubers zijn vaker avondmensen, die hebben last van zomertijd. ,,Denk aan concentratieproblemen en humeurigheid. Ze schatten hun risico's niet goed in in het verkeer. Het belangrijkste is toch voor pubers, maar ook voor volwassenen dat ze in de ochtend meteen helder daglicht zien. Elke dag hetzelfde ritme. Op tijd naar bed gaan heeft voor avondmensen geen zin, want dan vallen ze niet in slaap.”

Pillen ziet dat het juist in deze tijd al heel moeilijk is te luisteren naar je biologische klok. ,,Door al het kunstlicht dat er is, alles loopt door, een avond eindigt niet natuurlijk. Nee, er is Netflix, we blijven langer op dan goed voor ons is.” Beide slaapexperts denken dat de wintertijd het beste is voor mensen. Pillen: ,,Als we de zomertijd zouden aanhouden zou dat betekenen dat het in de winter pas om half tien licht is, dat is schadelijk, omdat ochtendlicht erg belangrijk is voor onze stemming en ons ritme.” Ook Kerkhof denkt dat. ,,Wintertijd past het beste bij ons natuurlijke ritme.” Sowieso, weten de experts, zijn we allemaal na een dag of drie weer gewend aan de zomertijd.