Europa stopt met oppikken migranten op Middellandse Zee

De Europese militaire patrouillemissie Sophia, die actief is in de Middellandse Zee, zal vanaf 1 april geen mensen meer kunnen oppikken die in nood komen op zee. Dat is het gevolg van een beslissing van Europese lidstaten, om de missie vanaf dat moment geen schepen meer te laten inzetten. In de afgelopen jaren redde Sophia met schepen tienduizenden migranten die vanuit Noord-Afrika de oversteek naar Europa waagden.

Het besluit werd genomen onder druk van Italië. Dat land, vanuit waar Sophia wordt aangestuurd, dreigde de voortzetting van de héle missie te blokkeren, tenzij de geredde migranten niet langer naar Italië, maar naar andere landen zouden worden gebracht. Andere Europese landen weigeren aan dat verzoek te voldoen: zij houden eraan vast dat het eerste land waar migranten aankomen ook voor hen verantwoordelijk is.

De anti-immigratiekoers van Italië zorgt, onder aanvoering van vice-premier Matteo Salvini, al langer voor spanningen binnen Europa over het opnemen van migranten. Na lang gesteggel besloten Europese landen in december om Sophia met drie maanden te verlengen: tot aanstaande zondag 31 maart. Dat mandaat wordt nu wél met zes maanden verlengd, maar de missie mag geen schepen meer inzetten. Wel zal Sophia nog luchtpatrouilles uitvoeren boven zee en gaat het trainen van de Libische kustwacht door.

‘Zonder schepen niet effectief’

Een woordvoerder van de EU-buitenlandcoördinator Federica Mogherini noemt het niet meer inzetten van schepen een „tijdelijke schorsing”, maar laat in een reactie nadrukkelijk het ongenoegen over de beslissing horen: „Operatie Sophia is een maritieme operatie. Het is duidelijk dat, zonder schepen, de operatie niet in staat is om zijn mandaat effectief uit te voeren. Dat is echter wel de beslissing van de lidstaten.” De woordvoerder voegt toe dat de beslissing nog formeel moet worden genomen.

De militaire missie Sophia, die haar naam dankt aan een meisje dat op een van de marineschepen werd geboren, werd in 2015 opgetuigd door de EU, na een reeks scheepsrampen die aan honderden migranten het leven kostte. Het doel van de missie is het tegengaan van mensensmokkel door het onderscheppen en vernietigen van smokkelboten en het trainen van de Libische kustwacht. Ook werd de missie belast met het handhaven van een wapenembargo naar Libië, waar sinds de val van Muammar Gaddafi in 2011 geen centrale regering meer is. Tijdens de patrouilles redden de marineschepen ook migranten in nood. Dat waren er tot nu toe zeker 45.000. Zij werden allemaal naar Italië gebracht.

Bijna al die migranten varen af vanuit Libië. In dat land zijn de omstandigheden voor migranten ‘onmenselijk’ zoals de VN en Human Rights Watch recent concludeerden in lijvige rapporten. Bootmigranten die door de Libische kustwacht worden onderschept verdwijnen zonder de tussenkomst van een rechter in overvolle detentiecentra waar te weinig eten is en waar mensen worden gemarteld.