Veel vragen en verwijten na conclusies Rusland-onderzoeker Mueller
Heeft speciaal aanklager Robert Mueller de onderste steen boven gekregen over de Russische inmenging in de presidentsverkiezingen? En waarom heeft hij niet willen zeggen of president Donald Trump de rechtsgang nu wel of niet heeft belemmerd?
De brief van vier pagina’s die minister van justitie William Barr zondag naar het Congres stuurde, riep bij Democraten en commentatoren in de media veel vragen op. De Democraten willen zo snel mogelijk het volledige rapport van Mueller zien, en Barr voor een getuigenverhoor naar het Capitool halen.
De Republikeinen deden zondagavond hun best, het onderzoek van Mueller het laatste woord te laten zijn. Inclusief de conclusie van Barr, dat Trump niet beschuldigd kan worden van het dwarsbomen van het onderzoek, althans niet zo erg dat het een misdrijf oplevert.
“Het feit dat speciaal aanklager Mueller’s rapport de president niet vrijpleit over een ernstige aantijging als belemmering van de rechtsgang toont aan hoe urgent het is dat het volledige rapport en de onderliggende documenten zonder verder uitstel openbaar worden gemaakt”, zeiden de fractievoorzitters van de Democraten in Huis van Afgevaardigden en Senaat, Nancy Pelosi en Chuck Schumer.
De Republikeinse senator Lindsey Graham noemde zondag daarentegen ‘een goede dag voor de rechtsstaat’ en zag de zon doorbreken voor de man die de afgelopen twee jaar in het Witte Huis moest leven met de verdenking van samenspanning met Rusland: “De wolk die boven President Trump hing, is door dit rapport weggenomen.”
Pijnlijke details
Maar dat ziet hij vermoedelijk verkeerd, want de Democraten, en tal van commentatoren in de media, denken dat in het rapport details staan die pijnlijk laten zien waartoe Trump en zijn medewerkers allemaal bereid waren. Ze concentreren zich daarbij vooral op het verwijt waaraan Trump kennelijk maar ternauwernood ontsnapte, dat van belemmering van de rechtsgang.
“Waarom en wanneer besloot Mueller dat het niet zijn plaats was om in de belemmeringskwestie uitspraak te doen?”, schreef Eric Lach van weekblad The New Yorker. “Welke daden van Trump onderzocht hij? Barr meldde alleen dat ‘de meeste’ al in de media waren beschreven – maar niet alle.”
En op basis waarvan hakte Barr zelf wel die knoop door? Door degenen die vinden dat Trump zondag te gemakkelijk weg kwam, werd gewezen op de aparte manier waarop Barr in het blikveld van Trump kwam toen die naar een nieuwe minister van justitie zocht. Hij stuurde een juridisch opstel naar het Witte Huis waarin hij stelde dat het onderzoek van Mueller een zwakke juridische basis had, omdat het inbreuk maakte op de bevoegdheden van het staatshoofd.
Het is niet duidelijk of Barr zich van die theorie heeft bediend om Trump vrij te pleiten van het misdrijf waarvan Mueller hem verdacht. Commentator Mark Joseph Stern van webmagazine Slate denkt van wel: “William Barr deed precies waar Trump hem voor inhuurde”, luidt de harde kop boven zijn artikel. En onder de Democratische politici verwoordde Kirsten Gillibrand, senator voor New York en presidentskandidaat het in een tweet: “Het Mueller-rapport moet openbaar worden gemaakt. Niet alleen maar een brief van iemand die werd benoemd door Trump om zichzelf te beschermen. De hele zwik.”
Nieuwe janboel
Pijnlijk voor Barr en Mueller is dat ook de jurist die de regelgeving heeft ontworpen op basis waarvan Mueller zijn werk deed, hoogleraar en oud-landsadvocaat Neal Kayall, geen goed woord overheeft voor het resultaat. “Deze brief creëert weer een nieuwe janboel.”
Ook Katyall vindt dat daarom het volledige rapport van Mueller openbaar moet worden. Dan kunnen de Amerikanen zien of Mueller de schuldvraag aan Barr overliet omdat hij er zelf niet uit kwam of het allemaal erg genoeg was wat Trump deed, of dat hij het wel zeer ernstig vond, maar meer iets waar politici zich over moesten uitspreken. In dat laatste geval kan het Congres zich extra geroepen voelen zich daarover te buigen, met als uiterste consequentie een afzettingsprocedure: impeachment.
Dat Mueller zich er zo van afmaakte, wekte ook de woede van Alan Dershowitz, emeritus-hoogleraar recht aan de Harvard Universiteit en regelmatig een verdediger van Donald Trump. “Hij maakt er een soort tentamen recht van. Dat is niet de taak van een aanklager. Een aanklager moet beslissen: ja of nee. Beslis. Als het ja is, stel je vervolging in. Als het nee is, hou je je kop.”
Terwijl al die overwegingen, argumenten en bezwaren zondagavond te vinden waren in media van links tot rechts, stonden de media die het meest kritisch en wantrouwend over Trump berichten zelf ook ter discussie. De conservatieve Wall Street Journal schreef in een hoofdartikel dat ‘twee jaar lang de media, met de hulp van voormalige Obama-medewerkers, anekdotes over contacten tussen Russen en Trump tot een samenzwering weefden’.
Medewerkers van Trump, zo meldde de New York Times, keken aan boord van Air Force One, op weg van Florida terug naar Washington, naar de linkse en ronduit Trump-vijandige nieuwszender MSNBC – uit leedvermaak. Volgens een van de zonen van de president, Eric Trump, moet die zender een toontje lager zingen, en niet als enige: “Wat zou je zeggen van een excuus van de media voor de hel die iedereen heeft moeten doormaken de afgelopen ruim twee jaar?” twitterde hij aan het adres van onder andere MSNBC, CNN, de New York Times en de Washington Post.
Hoe dan ook sprake van corruptie
Dat verzoek wordt categorisch afgewezen door journalist Franklin Foer van de Atlantic, die in de zomer van 2016 als een van de eersten waarschuwde voor mogelijke Russische inmenging in de verkiezingen. “Zelfs als het Mueller rapport ook maar in de verte lijkt op de samenvatting door de minister van justitie, dan nog zal Ruslandgate een van de grootste schandalen zijn in de Amerikaanse politieke geschiedenis.” Het onderzoek heeft hoe dan ook corruptie op grote schaal aan het licht gebracht, vindt hij. En dat Trump niet strafbaar is verklaard, doet er niet toe. Hij citeert een andere journalist, Michael Kinsley, die ooit zei: “Niet de illegale dingen zijn het schandaal, maar welke dingen legaal zijn.”
Ook het hoofdcommentaar van de New York Times houdt vol dat de president in feite nauwelijks vrijgepleit is: “Dat Mueller onvoldoende bewijs kon vinden dat Trump of wie ook in zijn campagne direct met de Russen had afgestemd, kan worden verklaard uit het feit dat ze dat niet hoefden te doen. Ze kregen die hulp vanzelf al.”
De hoofdredacteur van het magazine van website Politico, Blake Hounshell, blijft zitten met de vraag waarom er dan zo veel aanwijzingen voor samenspanning waren. Zoals het feit dat Trump nauwelijks te bewegen was, of is, tot kritiek op Vladimir Poetin. En zijn rabiate verzet tegen het onderzoek daarnaar, waardoor de verdenkingen alleen maar toenamen en het onderzoek langer duurde.
Misschien, oppert hij, was het alleen maar een samenloop van dingen die Trump nu eenmaal doet: mensen vleien van wie hij iets gedaan wil krijgen; de vlucht naar voren kiezen zodra iemand hem bedreigt. “Dus, als je de zeer beperkte samenvatting van Barr op je in laat werken, overweeg dan de mogelijkheid – misschien zelfs de waarschijnlijkheid – dat de hele kwestie op een misverstand berust.”
Lees ook:
De Russen hielpen Trump bij zijn verkiezing, maar Mueller vindt geen bewijs voor samenspanning.
Donald Trump kreeg bij zijn verkiezing in 2016 hulp van de Russen, maar hij of zijn campagne-organisatie spanden niet met hen samen. En mede daarom kunnen acties van de president die het onderzoek daarnaar belemmerden, niet worden beschouwd als een strafbare ‘belemmering van de rechtsgang’.
Is Trump een opportunist of een marionet van de Russen?
Wie was er op de hoogte van de Russische bemoeienis met de presidentsverkiezingen van 2016? En heeft de winnaar, Donald J. Trump, of zijn omgeving de waarheidsvinding gedwarsboomd?