Een paar seconden. Zo veel tijd kost het vrachtwagenchauffeurs nu om zich in de Rotterdamse haven te melden en mee te kunnen met de veerboot naar het Verenigd Koninkrijk. Ze rijden tot aan de poort van de veerdienst, vertellen wie ze zijn en kunnen vervolgens een paar tellen later simpel doorrijden.
Bij een 'no deal-Brexit' verandert dat. Het Verenigd Koninkrijk is dan geen onderdeel meer van de Europese Unie en de grens van de EU komt dan in de Rotterdamse haven te liggen. Dat brengt allerlei douaneverplichtingen met zich mee, waardoor de paar seconden die vrachthavens bij het binnenrijden van de haven moeten wachten ineens vijf tot tien minuten worden.
Bedenk dat per dag drieduizend, oftewel 1,2 miljoen per jaar, vrachtwagens de oversteek van de Rotterdamse haven naar het Verenigd Koninkrijk maken en de chaos is compleet.
Het beeld van kilometerslange files vol vrachtwagens zorgt voor angst, niet alleen in de haven van Rotterdam, maar ook in de plaatsen die daar in de buurt liggen. Als de douaneverplichtingen lang duren en voor lange files zorgen, gaan vrachtwagenchauffeurs alternatieve routes zoeken, wat voor straten vol zware vrachtwagens in plaatsen als Vlaardingen, Hoek van Holland en Maassluis zorgt.
Daarom is er door de haven van Rotterdam een systeem opgezet dat vertraging moet voorkomen. Transporteurs moeten met dat systeem hun goederen van tevoren al online aanmelden en de benodigde formulieren digitaal invullen.
Vrachtwagenchauffeurs worden met flyers op de hoogte gebracht van de naderende Brexit. (Foto: ANP)
Douaneformaliteiten van tevoren digitaal doorgegeven
Portbase, zoals het systeem heet, is niet helemaal nieuw. Het systeem wordt sinds 2002 gebruikt bij het zogeheten deepseatransport, waarbij zeeschepen oceanen oversteken, en gaat na de Brexit ook gebruikt worden voor de oversteek van vrachtwagens van Rotterdam naar het Verenigd Koninkrijk, die tot het shortseatransport behoort.
"Na de Brexit moet aan minimaal zeven douaneformaliteiten worden voldaan", zegt Iwan van der Wolf, directeur van Portbase. "De meerderheid daarvan moet in het achterland al worden doorgegeven aan de douane. De informatie over wat een vrachtwagen vervoert, moet voor 100 procent digitaal zijn verstuurd voor de vracht aankomt bij de haven. Als dat niet van tevoren is gebeurd, gaat de poort niet open."
Trailers uit allerlei Europese landen
Vanuit heel Europa rijden vrachtwagens naar Rotterdam, om vanaf daar de oversteek naar het Verenigd Koninkrijk te maken. Op het terrein van DFDS Seaways, een van de veerdiensten naar het Verenigd Koninkrijk, krioelt het van de trailers uit onder meer Duitsland, Bulgarije, Polen en Roemenië.
In het duidelijk maken dat Portbase gebruikt móét worden zodra de Brexit een feit is, zit volgens Van der Wolf de grootste uitdaging. "We hebben alles gedaan wat we konden doen, maar wij zijn slechts een onderdeel in een keten die straks allemaal data digitaal aan moet leveren. Zonder die data kom je er gewoon niet in. Daarom is het zo belangrijk dat transportbedrijven zich verbinden aan Portbase."
Op het terrein van DFDS Seaways, en ook bij andere veerdiensten, kan de waarschuwing voor de Brexit je als chauffeur bijna niet ontgaan. 'Fontos változás: vámdokumenumok nélkül nincs szállítás' en 'Schimbare importanta: fara documente vamale transportul este imposibil' staat er in het Hongaars, Roemeens en nog zes andere talen op grote borden in het havengebied. Belangrijke verandering: zonder douanedocumenten, geen vervoer, betekent het. En aan de chauffeurs die de borden niet gezien hebben, zijn vorige week flyers uitgedeeld.
Een van de parkeerplaatsen in het havengebied waar vrachtwagens die de digitale douaneformulieren niet op orde hebben kunnen staan. (Foto: ANP)
Parkeerplaatsen voor vrachtwagens zonder juiste papieren
Toch houden de autoriteiten rekening met chauffeurs aan wie het hele Brexit-proces en de daarbij horende grenswijzigingen van de EU zijn ontgaan. Op vijf verschillende plekken in het Rotterdamse havengebied zijn tijdelijke parkeerplaatsen voor vrachtwagens ingericht. Daar kunnen vrachtwagenchauffeurs die hun papieren niet op orde hebben daar alsnog voor zorgen.
Er is op die parkeerplaatsen in Hoek van Holland, Maasdijk, Vlaardingen en Europoort plek voor in totaal zevenhonderd vrachtwagens. De verwachting is dat die parkeerplaatsen na de Brexit zo'n zes weken nodig zijn, omdat daarna alle bedrijven in de Europese transportsector op de hoogte zijn van het vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU.
Rijkswaterstaat, dat medeverantwoordelijk is voor het inrichten van de parkeerplaatsen, verwacht dat zevenhonderd plekken voldoende moet zijn. "Maar ik begrijp de zorg", zegt Nel Aland, directeur Omgeving, Communicatie en Strategie bij Rijkswaterstaat. "Daarom hebben we dit ook opgepakt samen met de provincies en omliggende gemeenten. De parkeerplaatsen zijn bewaakt en het is de bedoeling dat de vrachtauto's daar blijven, zodat we ze op één plek houden en niet door de wijken gaan rijden."
Opslagruimtes vol met goederen uit Verenigd Koninkrijk
Maar hoewel er in de haven aan tal van oplossingen is gewerkt om chaos te voorkomen als Brexit dan toch echt een keer een feit is, blijft het onzeker of die oplossingen ook echt werken. Zoals het ook onzeker blijft wanneer het Verenigd Koninkrijk zich daadwerkelijk los gaat maken van de EU.
Toch wordt niet elk bedrijf in de haven van Rotterdam slechter van die onzekerheid. Neem bijvoorbeeld logistiek dienstverlener Neele-Vat. Omdat goederen nu nog probleemloos de oversteek van het Verenigd Koninkrijk naar Nederland kunnen maken, staan de opslagloodsen van Neele-Vat helemaal vol met goederen.
"Normaal gesproken is 60 tot 70 procent van onze opslagruimte in gebruik", zegt Alex Dikhoff, filiaalleider van Neele-Vat. "Nu is dat 90 procent."
"Er staat van alles in onze loodsen", vervolgt Dikhoff. "Van chemicaliën tot voedingsingrediënten. Engelse bedrijven slaan hier hun voorraad op omdat ze willen voorkomen dat ze bepaalde producten door vertraging niet kunnen leveren als de Brexit een feit is. Dat zien ze als een te groot risico. Zolang de onzekerheid over Brexit aanhoudt, staat het bij ons vol."
En dan lachend: "Van ons mag die onzekerheid nog wel even aanhouden. Het is goede business voor ons."
De opslagloodsen van Neele-Vat staan bijna helemaal vol met goederen uit het Verenigd Koninkrijk. (Foto: ANP)