‘Fascistische en gevaarlijke’ speech verbaast Brabantse deskundige en bekende van Baudet

De FVD-leider opende gisteren zijn overwinningsrede met door de oude Romeinen ingegeven beeldspraak over de ogen die, blijkens de opmars van zijn partij, in Nederland zijn opengegaan. ,,De uil van Minerva is neergedaald’', sprak hij. Die moet volgens hem ,,de afgod die Transitie heet’', verdrijven. Daarmee doelt hij op de overgang naar een economie die minder schadelijk is voor het klimaat.

Volgens De Ruiter heeft Baudet deze speech tot in detail voorbereid. ,,Dit heeft hij niet zomaar even na die gigantische zetelwinst op papier gezet. Hier is woord voor woord, letter tot letter over nagedacht. Dat doet hij op een manier zoals we hem kennen: met mooie citaten, dure woorden en veel symboliek waar een taalwetenschapper zijn hoofd op kan breken. Maar bovenal waren zijn uitspraken zeer verontrustend.”

Baudets verwees in zijn twintig minuten durende toespraak voortdurend naar de vaderlandse geschiedenis en westerse beschaving die volgens hem door universiteiten, journalisten en bestuurders wordt ondermijnd. Hij sprak van een ‘boreale wereld’, een idee die staat voor de wens om Europa vooral blank te houden en vaak geassocieerd wordt met het fascistische gedachtegoed.

Die specifieke woordkeuze baart De Ruiter zorgen. ,,Ik geloof niet dat Baudet een fascist is en streeft naar een fascistische wereld zoals in de jaren twintig en dertig het geval was, maar tegelijkertijd vraag ik mij ook af: waarom zegt hij dit nou? Waarom houdt hij er zulke enge rassentheorieën op na? Hij wil er iets mee zeggen. Baudet is echt niet stom, hij weet heus wel dat wat hij aanhaalt ook door omstreden politici als Le Pen is gezegd.”

Tekst gaat verder onder deze tweet

De Ruiter, die eerder een boek schreef over de ideologie van de PVV, kent Baudet persoonlijk. De FvD-leider heeft vóór zijn politieke carrière een jaar lang op Tilburg University rondgelopen. ,,Ik heb hem altijd meer een politicus dan een wetenschapper gevonden”, zegt de universiteit docent. ,,Hij hield er een hele andere mening op na dan zijn collega’s. Een vreemde eend in de bijt, een beetje wereldvreemd, maar daardoor wel verfrissend. Ik heb hele prettige gesprekken met hem gehad op de universiteit.”

Het streven van Baudet naar een onafhankelijk Nederland, met dichte grenzen , een eigen munt, een ‘gezuiverd’ straatbeeld en een gesaneerde publieke omroep, noemt De Ruiter ernstig en bedreigend. ,,Het gaat hier om mensen! Wat wil Baudet nu doen, al die mensen van de omroep op straat gooien? Religieuze mensen dwingen andere kleren aan te trekken? Ze verbieden waar ze wel of niet hun gebed mogen doen?”

In de zaal waar Baudet zijn overwinningsspeech hield stonden opvallend veel jonge mensen hem toe te juichen. ,,Dan denk ik: dit zijn jongeren die allemaal vreselijk veel plezier hebben dat we open grenzen hebben en de wereld over kunnen vliegen en gemakkelijk met de euro kunnen betalen. Delen zij echt hetzelfde gedachtegoed?”, vraagt De Ruiter zich af.

Vanuit de Tweede Kamer is inmiddels ook verontwaardigd gereageerd op de uitspraken van Baudet. Minister Ingrid van Engelshoven (Onderwijs) neemt het de FvD-voorman ,,zeer kwalijk” dat hij heeft gezegd dat de universiteit de gemeenschap ondermijnt.

,,Baudet zegt dat de samenleving wordt ondermijnd door onze universiteiten. Ik vind dit zeer kwalijk. We moeten pal staan voor de wetenschap. De samenleving is gebouwd op het werk en de kennis van wetenschappers en docenten. We moeten de academische vrijheid beschermen, niet verdacht maken”, twittert de minister.

Docent Journalistiek Kees Boonman, die bij het radioprogramma Spraakmakers te gast was, merkte op dit soort toespraken en verwijzingen in de jaren dertig ook gehoord te hebben. “Het is niet eng of ingewikkeld om daar aan te refereren”, stelde hij. “Als je kijkt naar de retorica in de politieke geschiedenis, dan kan je vergelijkingen maken. Het verbaast mij dat wij dat tijdsbeeld niet willen aanhalen.”

Boonman maakte onder meer een vergelijking met Steve Bannon, een voormalig medewerker van de Amerikaanse president Donald Trump die zulke termen ook veel bezigt.