Opinie

Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

De ‘oude’ partijen gaven ruimte aan doemartiest Baudet

Verkiezingen Na de Statenverkiezingen is het politieke centrum verbrijzeld. Baudets ondergangsoptimisme belet iedere politieke toenadering en de compromissen waar dit land op is gebouwd, schrijft .
Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet op de bijeenkomst van zijn partij, woensdag in Zeist.
Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet op de bijeenkomst van zijn partij, woensdag in Zeist. Foto Olivier Middendorp

Thierry Baudet is met zijn Forum voor Democratie de Provinciale Staten en de Eerste Kamer binnengestormd. Hij verwerpt het Nederland van nu. De bestaande politieke constellatie zet hij weg als prutswerk van omhooggevallen netwerkers die onze cultuur haten.

Ruim 14 procent van de kiezers maakten Forum voor Democratie de grootste partij van het moment en gezien het enthousiasme van velen leek die stem geen vergissing, maar de uiting van een diepgevoeld onbehagen.

Het Nederland van Lelystad, Volendam en het Westland is onzeker over eigen veiligheid en voortbestaan, voelt zich niet gehoord, en gehinderd door bureaucratie en regelzucht.

Ook al lijkt dat percentage internationaal gezien niet zo groot, de gevolgen zijn ingrijpend. Het op vier na gelukkigste land van de wereld voert een plofkraak uit op z’n democratisch bestel. Het aanvegen van de scherven zal een enorm karwei zijn.

In de Nederlandse verhoudingen leidt de sterke opkomst van een nieuwe politieke partij meestal tot inschikken en aanpassen. Zonder het met zoveel woorden te zeggen nemen de bestaande partijen elementen over van de roep om vernieuwing door de nieuwkomer. En gaan over tot de orde van de dag.

Het op vier na gelukkigste land van de wereld voert een plofkraak uit op z’n democratisch bestel

Het appèl van de Boerenpartij (1963-1981) deed destijds het eerste anti-Europastof opwaaien, maar was te zwak en te regionaal voor blijvend effect. Dat was anders toen Hans van Mierlo met zijn Democraten 66 de arena binnentrad.

Anders dan beloofd is het bestel door die partij niet opgeblazen – D66 vond een plek in het midden van het politieke spectrum. Achteraf gezien betekende de doorbraak van die partij wel het einde van de verzuiling en kiezerstrouw aan de ‘eigen’ partij.

Politiek werd sindsdien een grillige consumentenmarkt. Openbaar bestuur een grotendeels apolitiek managementvraagstuk – zie de bureaucratisch dichtgeregelde praktijk van zorg en onderwijs. VVD, CDA en PvdA deden eraan mee en legden zo de basis voor nieuwe, diepere onvrede.

Vernieuwende regeerkracht

De tot nu toe grootste schok voor het democratisch bestel was de opkomst van Pim Fortuyn in 2002. Door zijn gewelddadige dood kon nooit worden vastgesteld of hij zijn kritiek op ‘de puinhopen van Paars’ kon omzetten in vernieuwende regeerkracht. Zijn LPF verdampte postuum al snel.

De meeste bestaande partijen hadden meer tijd nodig om te bekomen van de bres die Fortuyn in hun denkpatronen had geslagen. De roep om meer en betere betrokkenheid van burgers konden zij amper vertalen in nieuwe democratie.

Dat kwam hun te staan op gestage afbrokkeling bij opeenvolgende verkiezingen. Mark Rutte stelde op grond van de exitpoll woensdagavond vast dat zijn VVD weliswaar een zetel had verloren, maar met twaalf zetels nog steeds de grootste partij was.

Dat bleek uiteindelijk ook niet te kloppen. En dat terwijl de VVD in 1999 nog negentien Eerste Kamerzetels had. Het CDA had er in 2003 nog 23; nu waarschijnlijk negen.

En toen kwamen de Provinciale Statenverkiezingen van 2019. De dag erna ziet Nederland er anders uit. Het politieke centrum is verbrijzeld. Een nieuwe uitdager is met vliegende vaandels en verbaal geslepen zwaard het strijdtoneel opgestormd.

Lees ook: Orerend over de uil van Minerva won Baudet ook in tv-minuten

Met een toespraak vol gymnasiale hoogvliegers en een verwijzing naar het favoriete codewoord voor raszuiverheid van oud Front National-leider Jean-Marie Le Pen (‘de boreale wereld’) eiste Thierry Baudet zijn overwinning op.

„De kiezers in Nederland hebben hun vleugels uitgespreid en hun ware macht getoond”, aldus Baudet. „We zijn naar het front geroepen, omdat het moet. Omdat het land ons nodig heeft.” Het hele kliekje op het Binnenhof „heeft nooit een boek gelezen”.

Retorisch weefsel

Een goed politicus woont in zijn eigen gelijk, hoort zichzelf graag het eigen programma uitleggen. Baudet heeft geen programma maar drie meningen: weg met immigratie, weg met de EU, het klimaatprobleem bestaat niet.

Daaromheen drapeert de leider van Forum voor Democratie een retorisch weefsel van oorlog en ondergang. Hij begon met Hegel en schetste een beschaving in terminale staat van verval. De zelfhoogachting van Thierry Baudet is van olympische proporties.

Dat neemt niet weg dat de ‘oude’ partijen opnieuw de ruimte hebben geboden waar een politieke doemartiest optimaal zijn kraam kon opzetten. Wie jarenlang meedoet met EU-cynisme, wie tot een paar weken geleden nog klimaatmoppert, moet niet verbaasd zijn als een Telegraaf-actie tegen de klimaatwet en een snufje Utrecht aan spiderman Baudet thermiek geven.

Het zelden gevoerde fundamentele politieke debat zal nu in de Eerste Kamer en in de media des te heftiger en feitenvrijer worden. Mark Rutte zal met wisselende steun van klimaatwinnaar GroenLinks, volhouder PvdA en wie weet andere kleinere fracties nog best wat kunnen doorregeren. Maar hoe gaat hij in gesprek met Volendam?

Het sadomasochisme van Baudets ondergangsoptimisme belet iedere politieke toenadering, overleg en de compromissen waar dit land op is gebouwd. Baudet en zijn adepten zijn bedreven in niets ontziende socialemediaoorlogvoering in de school van Breitbart en Donald Trump. Met minachting voor feiten en wetenschap. Aan het zicht onttrokken door een modern en intellectueel gezicht. Dat is een giftige mix.

Je krijgt bijna heimwee naar Wilders.

Reageren

Reageren op dit artikel kan alleen met een abonnement. Heeft u al een abonnement, log dan hieronder in.