Aanklaagster Strafhof mag VS niet in, omdat ze Amerikaanse militairen wil onderzoeken
Washington heeft een visum voor de hoofdaanklaagster van het in Den Haag gevestigde Internationaal Strafhof (ICC) ingetrokken, omdat ze onderzoek wil gaan doen naar Amerikaanse militaire activiteiten in Afghanistan. Dit meldde het ICC. De aanklaagster uit Gambia, Fatou Bensouda, mag de VS niet bezoeken.
Al eerder kondigde de de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo tijdens een korte persconferentie aan dat de VS visa van Strafhof-medewerkers zal weigeren. De maatregel moet ook de eventuele vervolging van Amerikaanse bondgenoten zoals Israël afschrikken.
Daarmee trekken de Amerikanen zich weer een stap verder terug uit de internationale arena. De Amerikaanse president George W. Bush trok in 2002 de door Bill Clinton ondertekende aanmelding als lid van het nieuwe strafhof in, waarna Barack Obama weer toenadering zocht door als waarnemer aan te gaan zitten. Voor de regering-Trump is het Internationaal Strafhof (ICC) echter ‘een bedreiging van de Amerikaanse nationale soevereiniteit’.
‘We zijn vastbesloten om Amerikaanse en geallieerde militairen en burgers te beschermen tegen een leven in angst, angst voor onterechte vervolging voor daden die zij hebben verricht om onze grootse natie te verdedigen’, zei Pompeo op de persconferentie.
Onderzoekers van het Strafhof die zich op Amerikanen richten komen het land dus niet meer binnen. Pompeo zei dat de maatregel al van kracht is maar wilde niet zeggen hoeveel ICC-medewerkers tot nu toe een visum geweigerd is.
Martelingen in Afghanistan
Directe aanleiding is een onderzoek dat het ICC wil instellen naar de ‘situatie in Afghanistan’, zoals een verzoek van de aanklager uit 2017 is getiteld. ‘De beschikbare informatie geeft aanleiding te geloven dat leden van het Amerikaanse leger en de Amerikaanse inlichtingendienst CIA zich schuldig hebben gemaakt aan marteling, wrede behandeling, vernedering, verkrachting en seksueel geweld tegen conflictgerelateerde arrestanten in Afghanistan en andere locaties, in het bijzonder in de periode 2003-2004.’
Die periode komt overeen met de zwartste jaren in de War on Terror, toen vijandelijke strijders en terreurverdachten werden opgesloten op de zogeheten Black Sites, waar ze werden verhoord zonder dat de Geneefse Conventie over het humanitair oorlogsrecht erop werd nageslagen.
Volgens Pompeo kan dit onderzoek leiden tot de ‘onwettige vervolging en berechting van Amerikaans militair personeel’ – onwettig, omdat de Verenigde Staten het ICC zelf niet erkennen. Hij vindt dat daarmee de Amerikaanse vrees voor ‘politiek gemotiveerde vervolgingen’ bewaarheid is. President Trump waarschuwde vorig jaar september al dat dit onderzoek consequenties zou hebben.
‘Deze visumrestricties zullen niet onze laatste maatregel zijn’, dreigde Pompeo. ‘We bereiden ons voor op aanvullende stappen, inclusief economische sancties als het ICC zijn koers niet wijzigt.’
Nationalistisch isolationisme
Het besluit wordt gemotiveerd met een combinatie van Amerikaans exceptionalisme (het geloof dat Amerika een lichtend voorbeeld is) en nationalistisch isolationisme. ‘Amerika’s toewijding aan het recht en gerechtigheid vormen de kern van ons succes als natie en maken de rest van de wereld jaloers’, aldus Pompeo. Als Amerikaanse militairen over de schreef gaan worden ze in Amerika gestraft, stelt hij. ‘Ook steunen de Verenigde Staten internationale juridische mechanismen als ze in ons belang werken, zoals de afhandeling van Rwandese en Joegoslavische wreedheden. Maar het ICC valt het Amerikaanse rechtssysteem aan.’
In een reactie stelt het ICC, waar 123 landen bij zijn aangesloten, dat het ‘zich niet laat afschrikken en zijn onafhankelijke werk zal blijven doen’.
Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch noemde het besluit een ‘schurkachtige poging om onderzoekers te straffen’. De maatregel ‘zendt een duidelijke boodschap naar degenen die martelen en moorden: hun misdaden blijven mogelijk ongestraft’.