Christchurch toont wat ideeën over ‘pure natie’ uitlokken

Op vrijdagochtend opende het nieuws van elf uur op Radio 1 met de gruwelijke terroristische aanslag op twee moskeeën in het Nieuw-Zeelandse Christchurch. Vervolgens sprak Thierry Baudet, voorman van Forum voor Democratie (FvD), ons in de reclamezendtijd toe over de „dagelijkse gevolgen die wij ondervinden van de massa-immigratie”. Een wrange combinatie, zeker nu duidelijk is dat de daders in Nieuw-Zeeland geïnspireerd werden door islamofobe en racistische ideeën die in Europa al enige tijd gretig aftrek vinden in radicale en extreem-rechtse kringen, met name op sociale media.

De ideeën passen bij het gedachtengoed van Anders Breivik, die op 22 juli 2011 in Noorwegen 77 leden van de jeugdafdeling van de sociaaldemocratische Arbeiderspartij doodschoot. Kern van de door hen aangehangen complottheorie is dat naïeve linkse aanhangers van het multiculturalisme verantwoordelijk zijn voor de massa-immigratie van moslims en andere immigranten van buiten Europa. Met name de moslims onder hen zouden erop uit zijn de macht over te nemen en door een proces van ‘omvolking’ de ‘blanke’, christelijke, Europeanen te verdringen.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de extreem-rechtse Australische terrorist in Christchurch verwees naar het boek Le Grand Remplacement uit 2011 van de Franse auteur Renaud Camus. Daarin vormt dit (oorspronkelijk nazistische) complotidee de rode draad. Met de sterke toename van het aantal vluchtelingen in 2015, met name uit Syrië, kreeg dit omvolkingsidee extra kracht. Vooral door het in extreem-rechtse kring gretig verspreide idee dat de Joodse financier George Soros achter de schermen opzettelijk zoveel mogelijk moslimvluchtelingen naar Europa zou ‘halen’ om zo die omvolking een extra zetje te geven. Sindsdien is ‘Soros’, ook zonder vermelding van diens Joodse achtergrond, een bekend ‘hondenfluitje’ geworden.

Dit klassiek antisemitische idee van Joden die de wereld zouden willen beheersen heeft wortels die teruggaan tot het einde van de negentiende eeuw, en is koren op de molen van extreem-rechts. Het heeft de islamofobische hetze een extra, antisemitische, dimensie gegeven. Het is verontrustend dat dit soort ideeën regelmatig kritiekloos en vaak met opzet worden rondgepompt op sociale media (met name op Twitter) door politici en sympathisanten van de PVV en FvD . Ook als ze daar keurig op worden gewezen door onvermoeibare factcheckers als Peter Burger van de Universiteit Leiden (‘ik zou het rechtzetten’).

Lees ook: Schutter Christchurch geïnspireerd door Breivik

Extremisten die dat omvolkingsidee echt serieus nemen, zoals Breivik en de Australische terrorist in Christchurch, beschouwen dit soort terreurdaden als een logische reactie en publiceren bij hun acties een uitvoerig manifest. De schutter in Christchurch schreef daarin dat hij „heeft besloten een toekomst voor mijn volk zeker te stellen”. Juist daarom is het van belang om politici die met dit soort ideeën flirten of ze verspreiden, op hun verantwoordelijkheid aan te spreken.

Naast Wilders gaat dit de afgelopen jaren met name op voor Baudet. De FvD-leider sprak na de aanslagen op Twitter zijn medeleven uit met slachtoffers en nabestaanden. Hoewel hij zijn belangstelling voor racistische denkbeelden de afgelopen maanden heeft getemperd, waarschijnlijk om electorale redenen, heeft hij er nooit afstand van genomen. Zoals Marijn Kruk in februari 2018 in De Correspondent onthulde, is Baudets fascinatie tamelijk consistent. Zo bood hij in 2012 zijn proefschrift persoonlijk aan aan de Franse Holocaust-ontkenner Jean-Marie Le Pen.

Daar bleef het niet bij, zoals blijkt uit Baudets warme belangstelling voor het gedachtengoed van de ‘white supremacist’ Jared Taylor en eerdergenoemde Camus. Baudets herhaalde kritiek op Soros, die met zijn geld achter de schermen politici zou beïnvloeden.

Ook Baudets pleidooi voor een ‘dominant blank Europa’ in september 2017 past naadloos in het door Kruk geschetste beeld. Hetzelfde geldt voor het door zijn partijgenoot Yernaz Ramautarsing veronderstelde verband tussen ras en IQ.

Baudets voorkeuren vloeien overigens logisch voort uit zijn proefschrift, een gloedvolle verdediging van de natiestaat. Baudet noemt dat zelf „romantisch nationalisme”, maar zoals Kruk constateert, gaat het vooral gaat om „kleur, ras, bloed – en uiteindelijk: strijd”. Zo schreef Baudet in 2015 in het Franse weekblad Valeurs Actuelles over de onvermijdelijke strijd tegen de islamisering van Europa en introduceerde hij het begrip van het „boreaal Europa” , een eufemistische verwijzing naar een ‘Europa van het noorden’, dat van oorsprong blank is en blank moet blijven. Het is dan ook niet toevallig dat de door hem bewonderde Le Pen (en daarnaast ook ultra-nationalistische Russische activisten) dit idee gebruikte als rechtvaardiging voor zijn pleidooi tegen immigratie.

Het wordt tijd dat Baudet, maar ook Wilders, worden aangesproken op dit soort ideeën. Zeker nu duidelijker wordt waar de politieke stromingen als die van Camus en Taylor voor staan. Niet alleen omdat ze extremisten kunnen voeden, maar vooral omdat deze extreemrechtse ideologie racisme en uitsluiting als normaliteit kan verheffen. En dan gaat het niet alleen om moslims, die op dit moment de guurste wind te verduren hebben, maar ook om Joodse medeburgers en andere minderheden.