In de Urkse appgroep sloeg de vlam in de pan

Op het schoolfeest, afgelopen donderdag in discotheek Chez in Marknesse, traden leerlingen op met piano en blokfluit. De 18-jarige Soufyan deed wat nummers van rapper Boef. Dat had-ie „best leuk” gedaan, had disco-eigenaar Louw Mulders gezegd. Waarop hij zondag van Soufyan een sms’je ontving zo van „joh, ik kom graag nog keer rappen in de zaak” en Mulders had geantwoord: „kom maar langs op de teenageparty van 18 april”. Voor hij het wist had Soufyan zelf een flyer gemaakt en die gepost op sociale media. „Ach”, zegt Mulders, „zo zijn kinderen”.

Tja, die flyer. Bling bling, alsof hij rapper Boef himself was. In het echt is Soufyan „een aardige gozer”, zegt een 16-jarige Urker. Maar dat „stoere gedoe” op sociale media, zoals foto’s posten van jezelf met een Gucci-pet, daar houden hij en zijn autochtone leeftijdsgenoten op Urk niet zo van. „Doe effe normaal, denken we dan.” De jongen wil niet met naam in de krant want, zegt hij schuldbewust, „ik geloof dat ik de aanstichter ben van dit hele verhaal”.

Maandagochtend 11.50 uur postte hij de flyer van Soufyan in een groepsapp, zo begon het. De ‘rollerbankapp’, daarin zitten zo’n 130 jongeren uit heel het dorp die een opgevoerde scooter hebben en elkaar op de hoogte houden van politiecontroles. Via een andere app had hij al wat filmpjes van de rappende Soufyan op het schoolfeest gezien – „klonk nergens naar” – en dit was gewoon even treiteren over en weer op de app. „Mannen onder elkaar.” Meestal is het dan na vijf minuten ook wel weer klaar, ditmaal toevallig niet.

„Wat een debiel”, reageerde iemand op de rollerbankapp, 11.54 uur.

„Je moeder ook”, antwoordde Souff, leert een screenshot van de conversatie. Anderen gingen zich ermee bemoeien en binnen zeven minuten ontaardde het gesprek in „tyfes marrokaan [sic]” en „toen ik dat wijf van je neukte” tot „waar woon je dan kom ik vanmiddag ff langs” en kom maar 18:30 bij wdb”. Willem de Boer, dat is de snackbar twee straten van Soufyans huis.

Chaos op sociale media compleet

Het begon met „een beledigende opmerking in een appgroep” bevestigt ook de politie. Rond 7 uur ’s avonds kreeg ze een melding dat een dertigtal jongeren zich bij de snackbar had verzameld. Ook de aanwezige Soufyan had de politie gebeld. Hij voelde zich bedreigd en de politie bracht hem naar huis. Pas later op de avond verzamelde zich daar een groep van circa honderd man, vooral toeschouwers. Er brak bij het huis een gevecht uit waarbij zijn moeder lichtgewond raakte. Intussen werden in de buurt brandjes gesticht, agenten gebruikten hun wapenstok om de boel te sussen.

Lees ook: Politie voorkomt escalatie op Urk

De dag erna werden twee Urkers aangehouden vanwege de vechtpartij, een 14-jarige en een 18-jarige. Een 21-jarige Urker werd gearresteerd nadat hij in een filmpje op sociale media met een (nep)vuurwapen had gezwaaid en dreigende taal uitsloeg. En toen via sociale media Marokkaans-Nederlandse jongeren hoorden over het belagen van Soufyans moeder, sloegen ook zij op tilt. Een aantal reisde dreigend af naar Urk maar voelde zich geremd door de politie, die de toegangswegen controleerde.

Woensdag was op sociale media de chaos compleet. Over de toedracht van de ruzie gingen verschillende verhalen rond, niemand wist meer wat te geloven. „Zo’n tweehonderd man hebben ons aangevallen en bedreigd”, stond op de Facebookgroep Content 4 Muslims. „Wij zijn allemaal aangevallen.” Urker jongeren stuurden elkaar berichten over Urker truckers die werden belaagd „in de grote steden” – allemaal onzin.

‘Het zal wel weer afzwakken’

De sfeer tussen autochtonen en Marokkaanse Nederlanders is op Urk heus niet zo slecht, laten jong en oud weten. Neem Rachid Hajji (45) en Jaap Schenk (56), beiden werkzaam bij een visfileerder. Schenk is een geboren Urker, Rachid groeide er op nadat zijn ouders zich in de jaren zeventig als een van de eerste arbeidsmigranten op Urk vestigden. Nooit heeft hij zich gediscrimineerd gevoeld. En natuurlijk „zit er tussen ons verschil”, zegt zijn christelijke collega Schenk, „maar dat geeft niet”. Als kind was er altijd de voetbal die verbroederde – en nog steeds.

Wat wel veranderde? Het werk. In de visfileerderij namen de machines het over. De beste en snelste fileerders konden zich niet meer onderscheiden, ze werden niet meer betaald ‘op kilo’ maar per uur. De jeugd ziet er geen brood meer in en studeert liever.

Digitalisering, nog zo’n verandering. Jaap Schenk kan er met zijn hoofd niet bij. „Op de fiets, op straat, ik zie ze continu met die mobiel bezig.” En al die appgroepen zijn de boosdoener. „Vroeger kon je nog iets met elkaar bepraten, nu zit er meteen veertig man bovenop.”

„Er werd hier op zaterdagavond vaak genoeg geknokt, maar dan hoorde je er later niks over”, zeggen twee Urker jongens van begin twintig in de pauze op de visafslag – ook zij willen anoniem blijven. „Nu gaan ze meteen filmen en staat het op [videosite] Dumpert.” Altijd al ging elk incidentje heel Urk rond, zeggen ze. Maar door die appgroepen gaat dat sneller en massaler. Hoofdschuddend: „En nu zelfs door heel Nederland!”

Discotheekeigenaar Louw Mulders verwacht dat het optreden van Soufyan best kan doorgaan. „Waarom niet, het zal allemaal wel weer afzwakken.”