Druk groeit op kabinet: gun zware beroepen eerder pensioen

Een nieuw pensioenstelsel behoort, met het klimaatbeleid, tot de voorgenomen grote projecten van het derde kabinet Rutte. Enig schot zit er echter niet in sinds de onderhandelingen met werknemers en werkgevers in het najaar mislukten. Over de hoofdlijnen van de modernisering van het stelsel is wel overeenstemming, maar steeds liep het stuk op de aanvullende eisen van de vakbeweging: die eist een minder snelle verhoging van de AOW-leeftijd in het algemeen, de mogelijkheid tot vroegpensioen voor ‘zware beroepen’ plus toegang van zzp’ers tot de pensioenregelingen.

PvdA-voorman Asscher, in de ogen van het kabinet een springplank naar de vakbeweging, meent dat een groot gebaar nodig is om uit de impasse te raken. Hij deelt grofweg de eisen van de vakeweging. Zo’n pakket kost het rijk structureel, dus jaar in jaar uit, grofweg 5 miljard euro. Dat zou neerkomen op een aanmerkelijke verslechtering van de financiële positie van de overheid volgens de Europese begrotingsregels. Dat is voor Asscher geen doorslaggevend argument. ‘Veel belangrijker is voor ons de sociale houdbaarheid. Die kachelt nu achteruit door onzekerheid. Dat moet snel verbeteren.’

Zware beroepen

Het voorstel dat drie werkgeversorganisaties zaterdag lanceerden richt zich vooral op de zware beroepen. Metaalarbeiders, verpleegkundigen, bouwvakkers en vrachtwagenchauffeurs zouden vervroegd recht moeten krijgen op AOW en volledig pensioen. De werkgevers zijn bereid tot het opstellen van een lijst met zware beroepen, maar niet tot het trekken van de portemonnee. De benodigde investering moet in hun ogen van het kabinet komen.

Nieuw is dat pleidooi niet. Een uitzondering voor zware beroepen is al sinds de afschaffing van de vut- en prepensioenregelingen in 2006 een hartenwens van de vakbeweging en de linkse oppositie in de Tweede Kamer. De verhoging van de AOW-leeftijd heeft de discussie de afgelopen jaren nieuw leven ingeblazen, maar tot nu toe stelde het kabinet zich hierin terughoudend op. 

Volksverzekering 

Vooral de coalitiepartijen VVD en D66 behoorden de afgelopen jaren tot de fanatiekste pleitbezorgers van een hogere pensioenleeftijd. Minister Koolmees vreest daarnaast dat een regeling voor zware beroepen snel uit de hand zal lopen omdat het lastig is om een definitie vast te leggen: ‘De ene helft van Nederland heeft een zwaar beroep en de andere helft vindt dat hij een zwaar beroep heeft’, zei hij er eerder over. ‘Zware beroepen’ eerder recht geven op AOW wil hij niet, want dat is een volksverzekering die iedereen dezelfde rechten geeft. Liever legt hij de rekening terug aan werkgevers. Als die werkers eerder met pensioen willen sturen, moeten ze dat in zijn ogen maar zelf betalen.

Toch zal het kabinet in de komende maanden naar verwachting proberen opnieuw aan tafel te komen. Het politieke belang is groot. Als er geen nieuwe afspraken komen over de regels omtrent de pensioenen, dreigen vanaf volgend jaar forse kortingen op miljoenen pensioenen. Dat is voor het kabinet, met landelijke verkiezingen in 2021 in het vooruitzicht, geen lonkend vooruitzicht. Eenzijdig maatregelen aankondigen is dat ook niet, omdat dan maatschappelijke onrust dreigt. Voor volgende week maandag hebben FNV en CNV al stakingsacties aangekondigd voor betere pensioenen. In de bouw, de metaal en de schoonmaak worden voorbereidingen getroffen voor een 24 uursstaking. Ook in het openbaar vervoer in de grote steden en in de havens in Rotterdam, Amsterdam en Zeeland wordt volgens de bonden gestaakt.

Ingewijden verwachten dat pas na de provinciale verkiezingen van 20 maart opnieuw serieus onderhandeld zal worden. Dan weet het kabinet of het zetels tekort komt in de Eerste Kamer en welke partijen nodig zijn om dat gat te dichten. In dat licht lijkt de opstelling van PvdA en GroenLinks van belang te worden, omdat zij met hun eisen in grote lijnen op één lijn zitten met de vakbeweging. Een akkoord met de werknemersorganisaties kan dan bijna automatisch rekenen op voldoende politieke steun.