Bern – De laatste keer dat de Zwitsers last hebben gehad van oorlogsdreiging was eind negentiende eeuw, toen onze eigen koning Willem III – des duivels omdat men hem in zijn hotel aan het Meer van Genève had berispt wegens naaktloperij op het balkon – overwoog een regiment mariniers uit Holland in te roepen. Dit gebrek aan reële oorlogservaring maakt dat Zwitserse media nogal snel naar het woord ‘oorlog’ grijpen als het gaat om de verhoudingen tussen de Confoederatio Helvetica en de Europese Unie.
Zo is er de zich nu al maanden voortslepende zenuwenoorlog tussen Bern en Brussel over de weigering van de Zwitserse Bundesrat de handtekening te zetten onder een raamovereenkomst van bilaterale verdragen met de EU. Vijftien jaar onderhandelen vergde dit zogeheten Rahmenabkommen, waarin Zwitserland als begunstigde handelspartner toegang behoudt tot de Europese binnenmarkt in ruil voor garanties op het gebied van vrij verkeer van personen en goederen. De Bundesrat besloot het conceptverdrag te onderwerpen aan een consultatieronde. En daar ging het mis. De Zwitserse vakbonden vrezen voor aantasting van de nationale maatregelen tegen loondumping en trokken zich terug van de onderhandelingstafel. Aangezien de Zwitserse politieke dynamiek meer nog dan in het poldermodel geheel afhankelijk is van harmonie met de sociale partners, kwam de besluitvorming krakend tot stilstand.
De Europese Commissie stelde een ultimatum: als de raamovereenkomst niet wordt ondertekend, zullen de Zwitsers op alle fronten hun Europese privileges op hun buik kunnen schrijven. Voor de export van bijvoorbeeld Zwitserse farmaceuten zou dat een ramp zijn. De politieke pressie is dus groot. Namens Europa kwam Mark Rutte naar Bern om de druk nog wat op te voeren. Het lijkt te helpen: de Zwitserse Socialistische Partij ging afgelopen week door de knieën om toch ‘ja’ te zeggen tegen het raamverdrag.
De volgende oorlogstoestand heeft zich echter alweer aangediend: de boete van 4,5 miljard euro waartoe een Franse rechtbank de Zwitserse bank ubs heeft veroordeeld wegens het faciliteren van belastingontduiking, wordt door de invloedrijke Die Weltwoche gepresenteerd als een ‘oorlogsverklaring’. Op basis van verklaringen van oud-medewerkers van de bank, volgens wie het zwarte geld van Franse cliënten van de bank door hen zelfs op de ski’s de grens werd overgebracht, kreeg de ubs deze megaboete om de oren. Volgens Die Weltwoche probeert Parijs de lege schatkist te vullen met de hele jaarwinst van de Zwitserse bank. De ubs gaat in hoger beroep.
