Drentse burgers meten landbouwgif in bodem en vinden 57 middelen
De teelt van lelies laat gifstoffen achter in de bodem rond landbouwvelden in Drenthe, blijkt uit onderzoek in opdracht van de burgers in de gemeente Westerveld.
In groenten en in de bodem bij velden met lelieteelt in Drenthe zijn op tien plekken opgeteld 57 verschillende bestrijdingsmiddelen gevonden, soms in flinke concentraties. Het onderzoek is gedaan door een gecertificeerd laboratorium in opdracht van burgers in de gemeente Westerveld.
Op landbouwpercelen in Westerveld worden op grote schaal lelies geteeld, en bij de teelt van dit bolgewas worden veel chemische middelen gebruikt. De landbouwpercelen liggen doorgaans vlakbij bewoonde gebieden. In Nederland wordt niet bijgehouden wat er aan pesticiden in de bodem achterblijft, dus lieten de omwonenden zelf onderzoek doen. Met een crowdfundingsactie bekostigden ze de onafhankelijke meting.
“Er is een variëteit aan stoffen gevonden”, aldus Martin van den Berg, hoogleraar toxicologie aan de Universiteit Utrecht, die de lijst uit Drenthe heeft ingezien. “Wat zorgen baart, is de vermenging van deze stoffen in de bodem en de mogelijke risico’s van opstapeling van de bestrijdingsmiddelen.”
Nederland hoort in Europa bij de top als het gaat om het gebruik van bestrijdingsmiddelen per hectare
Bij het onderzoek in Westerveld zijn onder meer hoge concentraties van de schimmelbestrijder fluopyram aangetroffen in een particuliere tuin, die grenst aan een veld waarop al jaren lelies, tulpen en pioenrozen worden geteeld. Fabrikant Bayer meldt in de veiligheidsinformatie van fluopyram dat het zeer giftig is voor levende organismen in het water, met langdurige gevolgen. Ook zijn er in de bodem van dezelfde tuin sporen van de omstreden kiemremmer chloorprofam gevonden. De Europese Commissie wil dit bestrijdingsmiddel, dat in de aardappelteelt wordt gebruikt, verbieden vanwege de risico’s voor mensen.
Internationale afspraken
Er zijn in Nederland en Europa geen wettelijke milieunormen voor pesticiden in de bodem. Er is alleen een norm voor stoffen die verboden zijn, zoals DDT. Resten van DDT worden overigens ook bij het bodemonderzoek in Drenthe teruggevonden. Volgens Van den Berg is het de hoogste tijd dat er internationaal afspraken worden gemaakt over de milieulast van pesticiden in de grond. “De stoffen zijn individueel goedgekeurd door toezichthouders. Maar er wordt nooit gekeken naar het stapeleffect van de verschillende gewasbeschermingsmiddelen die gelijktijdig worden toegepast in de landbouw.”
Ook Violette Geissen, hoogleraar bodemdegradatie en landbeheer aan de Wageningen Universiteit, pleit voor het vaststellen van grenzen aan mengsels van pesticiden en hun afbraakproducten in de bodem. De stoffen kunnen zich door de wind of het water verspreiden, aldus Geissen. De risico’s die omwonenden lopen door de verspreiding van pesticiden moeten volgens haar worden onderzocht. “We weten niet hoe groot die zijn en welk effect mengsels van pesticiden hebben op bodemorganismen of het waterleven, of welk effect inademing door de mens heeft. Systematische monitoring van resten van pesticiden in de bodem bestaat niet in Nederland.”
Nederland hoort in Europa bij de top als het gaat om het gebruik van bestrijdingsmiddelen per hectare: bijna 9 kilo per jaar. In het Verenigd Koninkrijk is dat ongeveer 3 kilo per hectare, in Denemarken één kilo en in Italië ongeveer 5,5 kilo. Eind vorig jaar bleek uit een Wageningse studie dat in 80 procent van de Europese landbouwgrond pesticiden worden teruggevonden. Het gaat dan vooral om de onkruidverdelger glyfosaat en schimmelbestrijders.
In Nederland zijn er volgens CBS-cijfers tachtig gemeenten waar op meer dan vijfduizend hectare lelies worden verbouwd. Dat gebeurde lange tijd vooral in Noord-Holland, maar sinds 2010 is het accent van deze teelt verschoven naar andere provincies, zoals Drenthe. In die provincie groeit het aantal percelen met lelieteelt jaarlijks. Ook Limburg, Overijssel en Flevoland hebben veel lelieteelt.
Lees ook:
Bij de buren van de lelieteler daalt een nevel van pesticiden op de trampoline neer
Trouw sprak Alok van Loon en Rob Crispijn, zij startten de werkgroep Meten=Weten, samen met twintig sympathisanten. Geld voor het onderzoek naar bestrijdingsmiddelen was er snel. “Dat zegt iets over de bezorgdheid.”
‘130 bestrijdingsmiddelen in Nederland zeer giftig’
Van de 238 bestrijdingsmiddelen die op de Nederlandse markt zijn toegelaten, zijn er 130 zeer giftig voor mens, oppervlaktewater, drinkwater, bijen, insecten en de bodem. Natuur en Milieu vraagt staatssecretaris Van Dam (milieu) de meeste giftige middelen zo snel mogelijk te verbieden.
Bloembollen kleuren langzaam groen(er)
De bloembollenteelt spant de kroon als het gaat om bodemvervuiling. De sector zet nu stappen in de groene richting met een ‘duurzaam light’ bol. Greenpeace is positief.