Macron profileert zich met open brief aan lidstaten opnieuw als redder van Europa
In een open brief aan alle burgers van de Europese Unie ontvouwt Emmanuel Macron vandaag zijn visie voor Europa. De Franse president hoopt daarmee de geesten rijp te maken voor zijn Europese verkiezingscampagne. Het is niet de eerste keer dat hij met een uitvoerig EU-plan komt, maar niet eerder stond er voor hem zo veel op het spel. De Europese verkiezingen in mei zijn de eerste echte peiling voor Macron sinds hij in 2017 aantrad als president.
De brief staat op opiniepagina’s van kranten in alle 28 EU-lidstaten; in Nederland drukt de Volkskrant hem af. De 41-jarige Macron doet daarin een waaier aan ambitieuze voorstellen voor ‘een Europa dat beschermt’. Hij pleit onder meer voor een Europees minimumloon, een verbod op financiering van politieke partijen door buitenlandse mogendheden en een gemeenschappelijk Europees asielbeleid. Macron wil dat voor elkaar krijgen met een vertrouwde Franse strategie: een veelheid aan agentschappen, verdragen, raden en autoriteiten.
Wilt u dit verhaal liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.
De brief is bij uitstek Macroniaans: tijdens zijn campagne voor de presidentsverkiezingen maakte hij al duidelijk dat zijn ambities tot ver over de Franse grenzen reiken. De president profileert zich nu opnieuw als redder van Europa. Hij waarschuwt voor ‘de valstrik van het nationalistisch isolationisme’, waarvan onder meer de Brexit volgens hem een gevolg is.
De brief van Macron leest u hier
De Brexit is een voorbeeld van het nationalistische isolationisme dat Europa bedreigt. Hoog tijd voor Europa om zich te vernieuwen, stelt Emmanuel Macron, president van Frankrijk.
De onheilszwangere toon is Macron niet vreemd. Hij richt zijn pijlen vaak op ‘nationalisten zonder oplossingen’ als Salvini, Orban en Le Pen. Volgens Macron is Europa ‘nooit eerder sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog zo noodzakelijk geweest’. Daarom pleit hij voor een ‘Renaissance européenne’, de Vernieuwing – of de Wedergeboorte – van Europa.
Marine Le Pen
Hoewel nog onduidelijk zijn wie de lijst aanvoert van Macrons beweging La République en Marche (LRM) geeft 22 procent van de Fransen aan straks op zijn lijst te willen stemmen. De enige partij die daarbij in de buurt komt, is het Rassemblement National van Marine Le Pen, met 20 procent. Zo lijken de Europese verkiezingen in Frankrijk weer uit te groeien tot de tweestrijd Macron-Le Pen, een herhaling van de presidentsverkiezingen van 2017.
In september 2017 kwam Macron met een vergelijkbaar Europees masterplan, dat hij in toespraken in Athene en op de Parijse elite-universiteit Sorbonne presenteerde. Ook toen zette hij zichzelf neer als de man bij wie de toekomst van het Europese project in veilige handen is. Wat nu Vernieuwing met een hoofdletter v heet, heette toen hervorming.
Van de meeste hervormingsplannen uit 2017 is tot op heden weinig terechtgekomen. Sommige ideeën die Macron destijds presenteerde, keren nu terug in de brief, zoals een Europese grenspolitie. Maar een groot deel van de economische hervormingen die Macron in Athene voorstelde – een Europese minister van Financiën, een eurozoneparlement – is een stille dood gestorven. Een eurozonebegroting komt er wel, maar is onder druk van Noord-Europese landen dusdanig afgezwakt en ingeperkt dat het nog maar weinig weg heeft van wat Macron voor ogen had.
Gele hesjes
Het is vaker de makke van Macron gebleken. De president zit vol met grootse vergezichten en ambitieuze ideeën, maar de politieke haalbaarheid van zijn plannen laat nogal eens te wensen over. In eigen land maakten de ‘gele hesjes’ dat duidelijk. Na aanhoudende protesten moest Macron toegeven dat hij te snel was gegaan met zijn energietransitie, en de bevolking te weinig bij zijn beleid had betrokken. Hij moest inbinden en maatregelen terugdraaien. De kosten: tussen de 8- en 10 miljard euro.
Toch lijkt die draai zijn populariteit niet blijvend te hebben aangetast. Of Macron zijn ambitieuze ‘wedergeboorte van Europa’ daadwerkelijk kan realiseren valt te bezien, de wedergeboorte van Macron zou na de ‘gele hesjes’-crisis zomaar eens aanstaande kunnen zijn. Als aanvoerders van zijn kieslijst gaan de namen rond van minister van Volksgezondheid Agnès Buzyn, en van minister van Europese Zaken Nathalie Loiseau.
Hoeveel kans maken de belangrijkste voorstellen van Macron?
1. Europees Democratie Agentschap
Doel: dit nieuwe EU-agentschap moet lidstaten helpen hun verkiezingen te beschermen tegen cyberaanvallen en manipulatie. Dit gaat gepaard met een verbod op de financiering van Europese partijen door ‘buitenlandse mogendheden’ en strikte EU-regels om haatdragende en gewelddadige boodschappen op internet direct te verwijderen.
Kans: lidstaten zijn niet happig op nieuwe EU-agentschappen, er zijn er al een veertigtal. Daarnaast zijn er nationaal tal van maatregelen genomen tegen nepnieuws en cyberaanvallen. Ook bestaat er een Europees verbod op donaties voor Europese partijen vanuit niet-EU-landen.
2. Europese Grenspolitie/Europees Asielagentschap
Doel: Europese douaniers en asielregels voor meer veiligheid en minder illegale migratie. Schengen hervormen, meer samenhorigheid in de EU.
Kans: de lidstaten schoven onlangs de komst van 10 duizend gezamenlijke douaniers op de lange baan (op zijn vroegst in 2027). Over de oprichting van een Europees Asielagentschap wordt sinds 2016 gesproken, maar verdeeldheid tussen de lidstaten blokkeert een besluit.
3. Defensieverdrag/Europese Veiligheidsraad
Doel: de EU moet eindelijk een echt buitenlands- en veiligheidsbeleid voeren met afspraken over defensie-uitgaven en criteria voor gezamenlijke militaire acties.
Kans: Buitenlands- en defensiebeleid zijn nationale bevoegdheden, lidstaten hechten daar zeer aan. Pas na jaren debat besloten de landen vorig jaar over diepere samenwerking op dit terrein, een nieuw Defensieverdrag sneuvelt mogelijk in de nationale parlementen. Ideeën voor een Europese Veiligheidsraad (naar analogie van de VN-Veiligheidsraad) stuiten niet op veel enthousiasme. Een alternatief laat Macron onbesproken: dat Frankrijk zijn zetel in de VN-Veiligheidsraad aan de EU geeft.
4. Europees toezicht op multinationals
Doel: eerlijke concurrentie, Europa wapenen tegen de macht van hightechreuzen en andere multinationals. Het Europese concurrentie- en handelsbeleid moet strategische bedrijven beschermen tegen vijandige overnames en de EU-regels voor milieu en rechtvaardige belastingen overeind houden.
Kans: de EU heeft deze koerswijziging al ten dele ingezet met scherp onderzoek naar buitenlandse (niet-EU) investeerders. Over ‘eerlijke belastingen’ verschillen de lidstaten diepgaand van mening.
5. Europees sociaal vangnet
Doel: meer eenheid in de economische en sociale stelsels. Gelijke beloning voor gelijk werk; een Europees minimumloon dat is afgestemd de behoeften in elke lidstaat.
Kans: gelijk loon voor gelijk werk is al ingevoerd. Een Europees minimumloon – ook al zou de hoogte per lidstaat verschillen – is tot nog toe een brug te ver.
7. Europese klimaatbank/Europese gezondheidsautoriteit
Doel: De EU moet in 2050 CO2-neutraal zijn, de miljardeninvesteringen daarvoor lopen via een nieuwe Europese klimaatbank. Een gezondheidsautoriteit staat garant voor veilig voedsel.
Kans: de Commissie heeft CO2-neutraliteit per 2050 eerder voorgesteld, het Europees Parlement stuurt er op aan, de lidstaten moeten hun positie nog bepalen. Dat Macron hiervoor pleit, is te verwachten: het wereldwijde klimaatakkoord werd in Parijs gesloten. Een Europees Voedselveiligheidsagentschap bestaat al (in Parma).
8. Conferentie voor Europa
Doel: vertegenwoordigers van de EU-instituties, regeringen en nationale parlementen komen bijeen om de prioriteiten van de EU te bepalen. Niets is taboe.
Kans: een soortgelijke conferentie werd opgetuigd om de Europese Grondwet op te stellen. Nederland en Frankrijk stemden deze Grondwet in 2005 per referendum weg.