Het regent vandaag wel, maar het is nog altijd veel te droog. Het neerslagtekort is sinds de droge zomer van vorig jaar nog steeds niet opgelost. Het is volgens Weeronline zelfs droger dan tijdens de vorige recordwinter van 1976-77. Dit leidt tot veel te lage grondwaterstanden en dat is bedreigend voor zowel de natuur als voor boeren.
"Het gaat hier om wel meer dan 50 centimeter", zegt Hans Roelofs van Waterschap De Dommel. Hij controleert de meetapparatuur die verspreid door het waterschap is geplaatst en ziet daardoor de actuele tekorten. "Het betekent toch wel dat het zorgelijk is, want op dit moment heb je juist hoge grondwaterstanden nodig. Het oogsten begint straks en ook de natuur heeft juist in het voorjaar een hoge grondwaterstand nodig."
Sinds de extreme droogte van afgelopen zomer zijn we niet veel opgeschoten, zeggen dijkgraven in heel Nederland. "Echt een uitzonderlijke periode. Ik heb het nog nooit meegemaakt", zegt Paul van Erkelens van het Wetterskip Fryslân. Hij is met 25 jaar ervaring de langstwerkende dijkgraaf van Nederland.
Kijk hieronder naar wat de waterschappen in Nederland precies doen.
In Friesland staat het grondwater tussen de 10 en 20 centimeter te laag, zegt Van Erkelens. Daarom pompen de gemalen deze winter extra water uit het IJsselmeer in de Friese boezem. "Meestal hebben we natte winters en dan vult het zich vanzelf weer aan, maar dat is in deze winter ook weer niet gebeurd."
In Waterschap De Dommel vreest de dijkgraaf, hier watergraaf geheten, zelfs harde maatregelen om het grondwaterpeil te helpen herstellen. "Als we de grondwaterstand niet voor 1 april op peil krijgen, dan moeten we voor een groot gedeelte van ons gebied per 1 april een beregeningsverbod voor grasland instellen", zegt watergraaf Lex Huijbers.
Het betekent dat boeren geen sloot- of grondwater mogen gebruiken om hun land mee te besproeien. Een verbod kan grote gevolgen hebben, weet de watergraaf. "Je maakt je zorgen als je een beregeningsverbod moet gaan afkondigen voor een sector die het vorig jaar al moeilijk heeft gehad. En je hebt dan geen keus."
Wat moet er gebeuren?
De kans is groot dat als het grondwaterpeil zo laag blijft, ook andere waterschappen een beregeningsverbod zullen afkondigen. Boeren komen dan klem te zitten, want hun grond is dan al te droog door het lage waterpeil en sproeien mag dan niet meer. Oogsten zullen daar weer door getroffen worden, vreest de Land- en Tuinbouworganisatie (LTO).
Veel boeren worstelen nog met de schade van afgelopen jaar, zegt Jaap van Weenum, voorzitter Akkerbouw van de LTO. "De boeren hier in Brabant hebben continu beregend het afgelopen jaar, om toch de gewasopbrengsten te halen. En ondanks die beregening zijn op heel veel plekken de opbrengsten behoorlijk lager uitgevallen."
De Tweede Kamer besloot enkele weken geleden dat de assurantiebelasting op een brede weerverzekering moet vervallen. Daarmee moet het aantrekkelijker worden voor boeren om schade door extreem weer te verzekeren. Maar dat moet nog met andere EU-landen afgestemd worden en is daarom op zijn vroegst in 2020 mogelijk.
Ondergrondse opslag
LTO pleit voor een spaarloonregeling voor boeren, zodat die in goede jaren winst onbelast in een spaarpot kunnen stoppen, waar ze in slechte jaren weer uit kunnen putten. Het ministerie van Landbouw zegt dat ze dit plan in een werkgroep risicobeheer zullen bespreken, naast andere opties.
Kunnen de boeren dan alleen maar lijdzaam toezien? Dijkgraaf Toine Poppelaars laat een watersysteem zien bij een boer in het Zeeuwse waterschap Scheldestromen. De boer zuivert water uit de sloot en slaat dat ondergronds op, als buffer voor extreme tijden. "Het biedt twee voordelen: het grondwaterpeil wordt op peil gebracht en de boer houdt een zoetwaterbuffer over, voor extra water in de zomerperiode."
Volgens dijkgraaf Poppelaars wordt dit de toekomst. "Die noodzaak is wel aanwezig. Dat het niet alleen het waterschap is dat faciliteert, maar dat ook de agrariërs zelf zijn. Die moeten gaan investeren in een adequate zoetwatervoorziening."
