Geen blootstelling meer aan straling: echografie vervangt röntgenfoto bij scoliose-onderzoek

Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC) heeft als een van de eerste ziekenhuizen ter wereld een alternatief ontwikkeld voor het vervangen van röntgenfoto's bij scoliose-onderzoek. Een echografie kan volgens Rob Brink, arts-onderzoeker orthopedie in het UMC, de röntgenfoto vervangen. Het betekent dat kinderen die worden onderzocht op een vergroeiing van de rug (scoliose), niet langer worden blootgesteld aan schadelijke straling.

Sanne Schelfaut 02-03-19, 09:00 Laatste update: 02-03-19, 16:42

Scolioscan. Zo heet het apparaat dat de meeste röntgenfoto's bij opsporing en behandeling van scoliose kan vervangen. De scolioscan maakt echo's van de wervelkolom. ,,Met een echokop scannen we de rug van het kind. De scolioscan maakt hiervan een echografie waarop we de stand van de wervelkolom kunnen zien. Voor ons geeft deze echo voldoende informatie over de ontwikkeling van de scoliose, hierdoor is een röntgenfoto niet langer nodig’’, aldus Brink.

Puberteit

De afgelopen 2 jaar onderzocht Brink tientallen kinderen tussen de 10 en 18 jaar met een (beginnende) scoliose. Scoliose is een vervorming van de wervelkolom en romp met ernstige gevolgen voor de patiënt. Het meest voorkomende type ontwikkelt zich tijdens de vroege puberteit bij vooraf kerngezonde kinderen. Zo'n 1 tot 4 procent van de jongvolwassenen krijgt hiermee te maken. Elk jaar komen er zo'n duizend patiënten bij. Een zeer ernstige scoliose beperkt de werking van de longen. Een behandeling kan bestaan uit verschillende onderdelen, zoals oefentherapie, bracebehandeling of een ingrijpende operatie.

Om de juiste behandeling te kiezen en het verergeren van de klachten te voorkomen, is het volgens Brink belangrijk het verloop van scoliose tijdens de puberteit goed te blijven volgen. ,,Daarvoor is gemiddeld een halfjaarlijkse controle noodzakelijk. Dan worden er bijna altijd röntgenfoto's gemaakt. Dit zorgt keer op keer in een blootstelling aan schadelijke straling. Wij vonden het van groot belang deze straling tot een minimum te beperken. Uit Deens onderzoek blijkt dat scoliosepatiënten tot 5 keer meer kans op kanker hebben dan mensen zonder deze aandoening. De Denen hebben 30 jaar lang een groep scoliosepatiënten gevolgd vanaf jonge leeftijd. Of er een direct verband is tussen de straling van de röntgen en het ontstaan van kanker, is lastig te bewijzen. Maar hoe minder straling, hoe beter. Zeker ook als je kijkt naar de rijping van de geslachtsorganen bij deze jongvolwassenen is het niet goed als ze regelmatig langs de röntgenafdeling moeten.’’

Deze zomer

UMC Utrecht gaat de scolioscan vanaf deze zomer gebruiken. Er zijn nog twee klinieken in de wereld (Hongkong en het Canadese Edmonton) waar echografie van de wervelkolom tot nu toe is gebruikt. ,,Maar wij zijn het eerste ziekenhuis die de methode structureel gaat inzetten. We hopen dat meer klinieken zullen volgen. Ik heb al meerdere demonstraties gegeven, dus ik heb goede moed’’, aldus Brink.

Wat is scoliose?
Scoliose is een verkromming van de wervelkolom. Er ontstaat een bocht in de wervelkolom en deze draait om zijn eigen as. De term scoliose komt uit het Grieks en betekent verkromming. De wervelkolom kan naar één kant kromgroeien, waardoor er één bocht ontstaat, maar meestal zijn er twee bochten. De verdraaiing van de wervelkolom veroorzaakt op borsthoogte aan de rugzijde een bolling van de ribben; een bochel. Scoliose bestaat al eeuwenlang, maar ondanks onderzoek is nog steeds niet duidelijk wat de oorzaak van de aandoening is.

In Nederland hebben ongeveer 60.000 mensen scoliose en komen er ieder jaar circa 1.000 nieuwe patiënten bij, meestal meisjes tussen de tien en achttien jaar. Per jaar worden zo’n 6.500 patiënten in een ziekenhuis behandeld, waarvan er ongeveer 600 geopereerd worden. Het aantal mensen dat wordt behandeld voor scoliose stijgt. In 2008 waren in Nederland 6.595 mensen onder behandeling, in 2016 steeg het aantal naar 8.107. Een toename van 21 procent.