'Er heerst angst op de Russische tv-redacties'

Het ging geleidelijk, het inzicht dat er iets grondig mis was bij het Russische journaal, vertelt Dmitri Skoroboetov, voormalig redactiechef van het belangrijkste nieuwsprogramma in het land, Vesti (Nieuws). ,,Vrienden die niets van president Poetin moesten hebben, adviseerden me vaker naar de kritische tv-zenders RBK en TV Dozjd te kijken. Ik wilde er niet aan, ik geloofde in Poetin. Tot de demonstraties in 2012 tegen de herverkiezing van Poetin, toen gingen mijn ogen open.''

Skoroboetov doelt op de rellen bij de inauguratie van de Russische president, toen hij na vier jaar premierschap opnieuw opging voor de hoogste functie. Voor die ongeregeldheden zitten nog steeds mensen vast, zonder enige vorm van proces.

Helemaal 'genezen' raakte de journalist in augustus 2016. Een video-editor, die Skoroboetov al meerdere keren had berispt omdat hij niet zou functioneren en soms dronken op zijn werk kwam, viel hem in beschonken toestand aan en mishandelde zijn chef zodanig dat die met een hersenschudding in het ziekenhuis werd opgenomen.

De volgende dag liet Skoroboetovs directe chef Andrej Kondrasjov, nu vicedirecteur van de Russische staatstelevisie, weten: als je naar de politie gaat, vlieg je eruit. ,,Er waren getuigen en bewakingscamera's, het bewijs van de mishandeling was er. Maar dezelfde dag werd de video-editor met vakantie gestuurd. Toen ik officieel vroeg naar de camerabeelden, bleken die vernietigd.''

Een twee jaar lang durend juridisch gevecht brak uit tussen Skoroboetov en de staatsmediaholding waaronder Vesti valt. Rechters zeiden dat er niets strafbaars was gebeurd, zelfs zijn eigen advocaat was opgelucht toen hij een andere raadsman nam.

Skoroboetov werd oneervol ontslagen en moest zijn appartement verkopen. Pas deze week won hij een belangrijke strafrechtelijke zaak: het proces over zijn mishandeling moet opnieuw gedaan worden.

De gewezen redactiechef besloot westerse media te benaderen. ,,Na wekenlange demonstraties tegen fraude bij de parlementsverkiezingen eind 2010 kwamen er lijsten met onderwerpen en mensen die taboe zijn. Ik wilde wel eens een item maken dat de autoriteiten niet zinde en kreeg de naam dat ik weg moest.''

Skoroboetov is ervan overtuigd dat het merendeel van de journalisten die bij het Russische nieuws werken, zelf niet meer gelooft in wat ze maken. ,,Ik zelf was een van de weinigen die werkelijk in Poetin geloofde. Ik heb hem ooit ontmoet en was onder de indruk van zijn uitstraling. Ik heb nooit gelogen in mijn journalistieke bijdragen, maar je laat wel dingen weg, vertelt halve waarheden."

Er heerst een angstcultuur op de redactie van Vesti, zegt Skoroboetov. Salarissen hangen af van connecties met het topmanagement. Heb je geen goede contacten, dan verdien je weinig.

Voor berichtgeving over de aanslag op vlucht MH17, waarbij 298 mensen omkwamen, bestaat er een 'totaalembargo'. ,,We hebben er vlak na de tragedie aandacht aan besteed, totdat het onderzoek onder leiding van Nederland begon. Toen mochten we niets meer laten zien.''

Er kwamen Russische 'bewijzen' dat Oekraïense straaljagers de Boeing boven Oost-Oekraïne hadden neergeschoten. ,,Het doel van de verslaggeving rond MH17 is Russen in verwarring te brengen en de schuldigen dekken. Er moet zo veel ruis ontstaan, dat mensen er helemaal niks meer over willen horen.''

Zijn openheid en de rechtszaak tegen zijn voormalige chef hebben Skoroboetov pesterijen van de politie opgeleverd, zegt hij. Geregeld zijn er homofobe verwensingen en hij ontvangt zelfs doodsbedreigingen.

Is Skoroboetov niet bang dat tegenstanders hem uit de weg ruimen? ,,Misschien, maar door me uit spreken, bescherm ik mezelf, hoop ik. Ik moet Europa vertellen wat er gebeurt in onze staatspropagandamachine.''