Wat is een antisemiet?
Wat is een antisemiet? In Het Parool van zaterdag werd daarover een oude Joodse witz geciteerd: ‘Een antisemiet is iemand met een meer dan normale hekel aan Joden’. Schrijver Robert Vuijsje, aan wie deze grap werd voorgelegd, kon er wel om lachen.
Wat niet wil zeggen dat hij het verschijnsel niet zou herkennen of zou willen bagatelliseren. Het bestaat, ook in Nederland. “Mensen, zelfs vrienden, die opmerkingen maken. Dan zeggen ze: Jouw mensen hebben toch wel geld?”
Jawel, het wereldwijde complot der Joden. Eén van de mythes waar het antisemitisme op drijft, zowel ter linker- als ter rechterzijde. En als dat niet voldoet, is er altijd nog de voetbalwaanzin, vraag het de ADO-hooligans met hun hakenkruizen. Wat weer iets anders is dan het antisemitisme van sommige moslimjongeren of dat van de nationalisten van Erkenbrand met hun ‘zuivere vlam’.
Er is gelovig en ongelovig antisemitisme, het is te vinden bij fascisten, communisten en bij de sjieke gevestigde orde in allerlei gedaantes, Richard Nixon was ermee behept en Malcolm X niet minder, en in de Arabische wereld spreekt het bijna vanzelf. “U weet dat de pers overal in handen is van de Joden?” vroegen Egyptische collega’s mij eens. Bij zoveel variatie is het niet verwonderlijk dat er behoefte is aan een definitie die meer helderheid verschaft dan een oude witz. Maar gemakkelijk is dat niet, en de grootste complicerende factor is Israël.
Zo zou iedereen die Israël onderwerpt aan zwaardere eisen ‘dan enig ander democratisch land’ een antisemiet zijn. Wie beoordeelt dit?
Er zijn antisemieten die hun Jodenhaat verpakken als kritiek op Israël, maar er zijn ook Joden die alle kritiek op Israël afdoen als antisemitisme. Internationaal woedt daarover een fel debat, omdat Joodse organisaties regeringen oproepen een antisemitisme-definitie te hanteren die niet vrij lijkt te zijn van politieke bedoelingen. De International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA) noemt antisemitisme ‘een perceptie van Joden, die zich kan uiten als haat jegens Joden’. Dat is nogal vaag, maar er is een toelichting bijgevoegd die wel degelijk op Israël focust – zo zou iedereen die Israël onderwerpt aan zwaardere eisen ‘dan enig ander democratisch land’ een antisemiet zijn. Wie beoordeelt dit?
De PvdA heeft de IHRA-definitie onlangs overgenomen, tot verdriet van Een Ander Joods Geluid. Voorzitter Jaap Hamburger concludeerde in NRC dat de strijd tegen antisemitisme wordt misbruikt ‘om degenen die opkomen voor de rechten van de Palestijnen te bezoedelen en monddood te maken’.
Hoezeer dit mechanisme speelt, was duidelijk te zien in de reacties op een resolutie die werd aangenomen op het congres van GroenLinks. Daarin werd een boycot van Israël een ‘geoorloofd middel’ genoemd ‘om de Palestijnen te helpen in hun strijd voor rechtvaardigheid’. Zelf heb ik mijn twijfels, maar het zou buiten kijf moeten staan dat iedereen mag pleiten voor het boycotten van onrecht. Maar GroenLinks werd door het Cidi in verband gebracht met antisemitisme en terrorisme, en de partij zou volgens webmagazine OpinieZ ‘de vernietiging van Israël op de agenda’ hebben gezet.
Dat zijn geen grappen meer.
Drie keer per week schrijft redacteur Stevo Akkerman een column waarin hij de ‘keiharde nuance’ en het ‘onverbiddelijke enerzijds-anderzijds’ preekt. Lees hier meer van zijn columns.
Lees ook:
Antisemitisme is zo aanwezig dat een nieuwe stichting hulp moet bieden
Er komt een stichting ter preventie van antisemitisme, opgericht door mensen van buiten de Joodse gemeenschap. Opperrabijn Binyomin Jacobs juicht het initiatief toe.