Direct naar artikelinhoud

Grapperhaus tegen Hongaren: als je subsidie aanneemt, mogen wij je ook controleren

Minister Ferdinand Grapperhaus van justitie en veiligheid (CDA)Beeld ANP

Minister Grapperhaus sprak een hartig woordje over democratie met zijn Hongaarse justitie-collega.

Minister van justitie Grapperhaus was in ieder geval welkom, bij zijn bezoek aan Hongarije. Een week geleden weigerde het Hongaarse parlement een delegatie van Nederlandse parlementariërs te ontvangen. Die wilde onderzoek doen naar aanleiding van het rapport van Europarlementariër Judith Sargentini, dat zeer kritisch is over de Hongaarse rechtsstaat.

Het bezoek komt bovendien in dezelfde week dat de Hongaarse regering overal in het land posters tegen de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker heeft laten ophangen, waarin over de ‘geheime plannen van de EU’ wordt gerept.

Hij wilde niet de domineesvinger heffen, had Grapperhaus vooraf gezegd.

Grapperhaus zei tegen zijn Hongaarse collega Laszlo Trocsanyi, die hem had uitgenodigd voor het bezoek, dat die posters wat hem betreft echt niet konden. Tenzij, voegde hij eraan toe, Hongarije kan onderbouwen dat zulke plannen er echt zijn.

De Hongaarse minister moest erkennen dat het feitelijk om campagnemateriaal voor de komende Europese verkiezingen gaat. Maar hij hield wel staande dat Hongarije en Centraal-Europa volgens hem te hard worden aangepakt door de EU.

Domineesvinger

Hij wilde niet de domineesvinger heffen, had Grapperhaus voorafgaande aan het gesprek met zijn Hongaarse collega aangekondigd. Maar op dit punt was hij toch kritisch.

“Ik heb hem gezegd dat het niet zo kan zijn dat Hongarije wel Europese subsidies aanneemt, om vervolgens te zeggen dat wij niet mogen controleren hoe dat geld wordt uitgegeven. Als je meedoet in de EU krijg je de Europese vrijheden die daarbij horen, zoals subsidies en vrijheid van handel en diensten. Maar dat functioneert alleen maar als er sprake is van wederzijds vertrouwen.” 

Behalve met de minister sprak hij ook met rechters, juridische hoogleraren en maatschappelijke organisaties. Daar hoorde hij vrijwel overal dezelfde zorg over het afglijden van de rechtsstaat en over de tekortschietende anticorruptiepolitiek. 

Scheiding der machten

Een belangrijk kritiekpunt is dat de rechters van de administratieve rechtbanken door de minister persoonlijk worden benoemd. Volgens Trocsanyi is dat juist een verbetering ten opzichte van gewone rechtbanken. De regering ziet de administratieve rechtbanken als een proef voor een systeem dat bij succes ook elders kan worden ingevoerd.

Maar volgens Grapperhaus tast het benoemingssysteem de scheiding der machten die Hongarije als EU-lid ook onderschrijft, ernstig aan: “Administratieve rechtbanken gaan over conflicten tussen burger en overheid en als de minister, diezelfde overheid dus, dan de rechters benoemt en zelfs kan besluiten een andere rechter op een zaak te zetten, dan gaat er duidelijk iets niet goed.”

In maart spreekt de Venetië-commissie van de Raad van Europa zich uit over de administratieve rechtbanken. De verwachting is dat die met de nodige kritische aanbevelingen zal komen. “Trocsanyi heeft toegezegd dat hij daar serieus naar zal kijken. Voor mij is het een lakmoesproef of de Hongaarse regering straks echt iets met dat rapport gaat doen”, zei Grapperhaus.

Orbáns ideeën leven breed in Hongarije

De Hongaarse bevolking drijft in haar opvattingen steeds verder af van rest van de EU, schrijven Pepijn van Houwelingen en Paul Dekker, medewerkers van het Sociaal en Cultureel Planbureau.