De giftige combinatie van verkiezingstijd en een foute voorstelling van zaken
De fixatie van de vaderlandse politiek op koopkrachtcijfers, de theoretische en modelmatige schatting van hoe een huishoudportemonnee op enige moment gevuld zal zijn, is legendarisch. Op het lachwekkende af, zo af en toe. Zeker als er een fout is gemaakt, kunnen Kamerleden er niet lang genoeg over debatteren. Als het dan ook nog eens verkiezingstijd is, ontstaat een giftige combinatie.
Natuurlijk, het kabinet stelde zaken verkeerd voor toen met veel toeters en bellen werd aangekondigd dat het er voor de huishoudportemonnee in 2019 goed uitzag. Iedereen zou dit jaar meer koopkracht hebben, onder meer omdat het met de stijging van de energierekening en daarmee de inflatie zou meevallen. Het effect van de stijging van de belasting op energie werd onderschat en staatssecretaris Mona Keijzer van economische zaken stelde tegenover wantrouwende Kamerleden dat ze niet zo somber moesten zijn. Maar het kabinet wilde te graag. De koopkrachtcijfers over 2019 moesten zo gunstig mogelijk uitpakken. Een grote fout, zeker. Het giftige van de combinatie verkiezingstijd en foute voorstelling van zaken zit echter in het feit dat nu ook de instituten die het kabinet met cijfers van voorspellingen de basis voor beleid leveren, door politici openlijk worden gewantrouwd. In de wereld unieke instituten als het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving zouden opeens niet meer deugen.
De planbureaus zijn niet heilig, maar wel van wezenlijk belang voor beleidsvorming in Nederland
Over drie weken, zo is de verwachting, komt het Planbureau voor de Leefomgeving met een doorrekening van het klimaatakkoord dat diverse maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven in december sloten. Als nu op voorhand die berekeningen al in twijfel worden getrokken, wordt een politieke discussie over wat de beste keuzes zijn voor het te voeren klimaatbeleid heel moeilijk, zo niet onmogelijk.
Schijnexactheid
Politici weten als geen ander dat cijfers van planbureaus niet moeten worden verabsoluteerd. Een één, om maar iets te noemen, is niet onmiddellijk en voor altijd exact een één. Door in verkiezingstijd een schijnexactheid aan de cijfers te geven is een politicus bewust bezig met mystificaties.
Het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving zijn instituten die in het buitenland jaloezie opwekken. Nederland krijgt door het bestaan van deze bureaus gegevens die beleidskeuzes verantwoorder maken. Daar dienen we zuinig op te zijn en dat betekent eerst en vooral dat hun optreden niet moet worden misbruikt voor politieke agenda’s. De planbureaus zijn zeker niet heilig en hun cijfers kunnen openstaan voor kritiek. Het bestaan van de bureaus is echter van wezenlijk belang voor de beleidsvorming in Nederland.
Het commentaar is de mening van Trouw, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren. Meer commentaren leest u op trouw.nl/commentaar.
Lees ook:
Wie gelooft Haagse cijfers nog? Nu ligt ook Klimaatakkoord onder vuur
Na de fout rond de energierekening ligt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) onder vuur. Tot voor kort gold het PBL als de onomstreden rekenmeester van het kabinet.