Direct naar artikelinhoud

Overbelaste ggz-instelling vervolgd voor dood van patiënt

Overbelaste ggz-instelling vervolgd voor dood van patiënt
Beeld ANP

Een overbelaste ggz-instelling moet zich voor de rechter verantwoorden voor de dood van een patiënt.

Het Openbaar Ministerie vervolgt GGZ Eindhoven (GGzE) voor dood door schuld. Mede door een nijpend personeelstekort overleed een patiënt binnen de muren van de instelling voor geestelijke gezondheidszorg. 

De zorgverleners hadden niet door dat haar nieuwe medicatie geheel verkeerd viel, gaven de vrouw niet genoeg aandacht en communiceerden ook niet goed met elkaar, oordeelde de inspectie al.

Dat het OM zich bemoeit met de zaak, is al uitzonderlijk. Maar dat het niet de artsen, maar de instelling als geheel strafrechtelijk vervolgt, is zeer uitzonderlijk, zeggen experts. Het is, voor zover na te trekken, tot nog toe alleen ooit bij een verpleeg­huis gebeurd.

De inspectie voor de gezondheidszorg stelde deze maand in Trouw dat het gebrek aan personeel in de ggz levens in gevaar brengt

Doden gevallen

De zaak tegen GGzE begint vandaag, op een precair moment: de inspectie voor de gezondheidszorg stelde deze maand in Trouw dat het gebrek aan personeel in de ggz levens in gevaar brengt. Volgens haar steekproef zijn er meerdere doden gevallen. Als GGzE schuldig bevonden wordt, heeft dat mogelijk verstrekkende gevolgen. 

Volgens Jaap Sijmons, hoogleraar gezondheidsrecht aan de Universiteit Utrecht, kan van de zaak een precedentwerking uitgaan. De vervolging kan er volgens hem ook toe leiden dat instellingen in deze tijd van wachtlijsten en personeelstekorten minder patiënten durven behandelen. Zo weten ze tenminste zeker dat ze kwaliteit kunnen bieden en niet voor de rechter gesleept worden.

De zaak van GGzE speelde in 2013, toen de personeelstekorten niet zo wijdverbreid waren als nu. De patiënt, geboren in 1983, liet zich vrijwillig opnemen op de afdeling spoedeisende psychiatrie. Haar hoofdbehandelaar ging met vakantie en droeg de zorg over aan een arts die pas drie weken in opleiding tot psychiater was. Een eerdere behandelaar had al besloten om de vrouw andere medicatie te geven, het antipsychosemiddel clozapine. De arts in opleiding besliste vervolgens in overleg met een collega de oude medicatie versneld af te bouwen.

Hartvliesontsteking

De patiënt bleek echter overgevoelig voor clozapine. Ze braakte, had diarree en een te hoge clozapinespiegel. Haar ouders trokken aan de bel. Hulpverleners deden vrijwel niets met al deze signalen. De vrouw overleed niet veel later. De oorzaak bleek een hartvliesontsteking, veroorzaakt door haar overgevoeligheid voor het antipsychoticum.

Er kwam een inspectie-onderzoek en de hoofdbehandelaar en de arts in opleiding werden in 2015 door de tuchtrechter respectievelijk berispt en gewaarschuwd. De rechter toonde ook begrip: hij zei dat de patiënte het slachtoffer was geworden van de onderbezetting. De instelling wist namelijk van het personeelstekort af. De hoofdbehandelaar had in zijn functioneringsgesprek zelfs gedreigd ontslag te nemen als er niets veranderde en als de zorg grotendeels in de handen bleef van een arts die amper ervaring had in de psychiatrie.

Omstandigheden

Volgens Boudewijn van Eijck, de advocaat van de ggz-instelling, gaat deze zaak over de kwaliteit van zorg en is het dus de verantwoordelijkheid van de inspectie. “Vier jaar later heeft strafrecht geen toegevoegde waarde meer. De strafrechter kan er niet voor zorgen dat de zorg beter wordt, de inspectie wel.” Hij is niet zo bang voor een precedentwerking. De ervaring leert volgens hem dat in dit soort zaken de omstandigheden altijd zo verschillen, dat je er moeilijk conclusies aan kunt verbinden. 

Volgens hoogleraar Sijmons moet het voor een veroordeling wel heel duidelijk zijn dat er sprake is van nalatigheid door de instelling. “Bij een personeelstekort kan ook sprake zijn van overmacht. Instellingen kunnen de arbeidsmarkt niet beïnvloeden en gaan niet over de financiering van zorg.”

Als een rechtspersoon veroordeeld wordt voor dood door schuld, kan er niemand de cel in. In zulke zaken gaat het altijd om boetes, aldus Sijmons. De zaak begint vandaag met een regiezitting in Den Bosch. De inhoudelijke behandeling is waarschijnlijk in maart.

Lees ook:

Personeelstekort GGZ brengt levens in gevaar

Het personeelstekort in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) leidt tot calamiteiten met dodelijke afloop.

De ggz zoekt personeel: iemand is beter dan niemand

De geestelijke gezondheidszorg verkeert in diepe crisis. Ggz-instellingen drijven op uitzendkrachten en dure zzp-psychiaters. Het personeelstekort leidt zelfs tot calamiteiten met dodelijke afloop, blijkt uit onderzoek van De Groene Amsterdammer en Trouw.