De verspreiders van nepnieuws zitten gewoon aan het Binnenhof
Het geeft niet wat je te zeggen hebt en al helemaal niet of het op feiten gebaseerd is. Als je het maar zegt. Het zou het politieke adagium van deze tijd genoemd kunnen worden.
Tegenspraak krijg je toch niet meer. Laat staan dat er nog iemand mee gediend is dat je met de echte feiten om de oren geslagen wordt. Je hebt je eigen achterban en, geheel in lijn met de voorspellingen die de cognitieve dissonantietheorie in dergelijke geval zou doen, die hechten geen waarde aan de echte feiten. Jij zegt het immers en de eigen held heeft altijd gelijk.
Het misbruik van dit gegeven loopt in politiek Den Haag inmiddels de spuigaten uit. De hele discussie over de mogelijke verspreiding van nepnieuws heeft niets met Russische hackers dan wel Chinese geheime diensten te maken. De verspreiders van nepnieuws zitten gewoon aan het Binnenhof. Niet bij het NOS-Journaal, zoals een aantal brave lieden gehuld in gele hesjes zaterdag op het mediapark in Hilversum beweerden, maar bij politieke partijen.
Het doet er in deze situatie niet meer toe of je ook maar een begin van een bewijs hebt dat een PVV-Kamerlid fraude pleegde, dan wel dat er in zijn geval een vermoeden van fraude zou zijn. Je stelt het gewoon in een Kamerdebat en knipt uit het filmpje dat er je partij ervan maakt alle tegenspraak er uit. Behalve uiteraard de reactie van het PVV-Kamerlid . Juist de cognitieve dissonantie wil dat je achterban door die reactie nog meer overtuigd is van je gelijk. Klaar is Kees.
(tekst loopt door onder video)
De hele nieuwe dimensie die politieke communicatie gekregen heeft sinds de opkomst van (massa-)communicatiekanalen in eigen beheer is wellicht de belangrijkste bedreiging die het democratisch debat meemaakt sinds de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw. En daarmee voor de democratie op de iets langere termijn.
Corinne Ellemeet, Kamerlid voor GroenLinks en woordvoerder gezondheidszorg, kan erover meepraten. Haar partij pleit er al langer voor een geriater te betrekken bij de beslissing of een oudere nog geopereerd moet worden of dat een alternatieve behandeling meer voor de hand. Vanaf welke leeftijd? Ach, laten we zeggen boven de zeventig.
Dat had Ellemeet niet moeten zeggen. In een zucht en een vloek was het genuanceerde verhaal verworden tot een pleidooi van GroenLinks om te bezuinigen op de zorg door ouderen aan hun lot over te laten. Lekker voor de achterban van de PVV en omroep MAX (voorzitter Jan Slagter is immers ook niet in zijn eerste demagogische opzetje gestikt) en 50Plus. Fractievoorzitter Henk Krol sprake van de ‘definitieve oplossing van het ouderenprobleem’ volgens de visie van GroenLinks.
Allemaal prima voor intern gebruik. Met als absolute dieptepunt de stelling van Derk Jan Eppink op Twitter. “Honderden miljarden voor klimaatbeleid, maar geel geld voor hulp voor 70+; zijn vogelvrij verklaard”, aldus de altijd naar de waarheid zoekende Eppink. Voormalig columnist van de Volkskrant en beroepspoliticus voor welke populistische partij hem maar wil hebben. In het huidige geval lijsttrekker voor de partij van Baudet bij de komende Europese verkiezingen.
Walgelijk? U heeft helemaal gelijk. Maar die kwalificatie is irrelevant. Het gaat niet om u. Tenminste, niet als u nog in burgerschap gelooft en in het open en faire politieke debat. Het is immers voornamelijk te doen om het bedienen van de eigen achterban, de eigen bubbel, de fans die je adoreren tot in het absurde.
Rusland en China zouden onze liberale democratie bedreigen met nepnieuws. Weten we nu wel zeker dat het de boze buitenwereld is?
Lex Oomkes
Lex Oomkes is senior politiek redacteur bij Trouw, en schrijft wekelijks een column.