Direct naar artikelinhoud

Het antisemitisme in Frankrijk neemt vele vormen aan

Een man met een geel hesje houdt in Parijs een plakkaat op met het opschrift ‘antisemitisme, islamofobie en racisme, niet in onze naam’.Beeld Getty Images

De gele hesjes zijn door een groep radicale activisten synoniem geworden met geweld en Jodenhaat. Dit weekend was de filosoof Alain Finkielkraut het slachtoffer van een scheldpartij.

De beelden deden denken aan de jaren dertig. Een oudere, kwetsbare man kijkt verrast naar in het geel gehulde mannen die dreigend op hem afstappen. Ze schreeuwen dat hij moet ‘oprotten naar Tel Aviv’ en dat Frankrijk ‘van ons’ is. Het incident vond plaats een week nadat in Parijs een portret van oud-minister en Holocaust-overlever Simone Veil werd beklad met hakenkruizen.

Maar de vergelijking met ‘de donkerste periode uit onze geschiedenis’ gaat niet op, zo benadrukte Finkielkraut zelf een dag later. Zijn belagers zijn niet afkomstig uit extreem-rechtse kringen, maar uit de wereld van pro-Palestijnse activisten. De grootste raddraaier, een man met een rood baardje, is door de politie geïdentificeerd als islamist. 

‘Ze riepen zionist, fascist en racist naar mij’, aldus Finkielkraut. ‘Dat is het probleem van Joden op dit moment: Het huidige antisemitisme spreekt de taal van het antiracisme. Alle Joden zijn schuldig omdat ze solidair zouden zijn met een criminele staat die doet met de Palestijnen wat de nazi’s deden met de Joden.’

Het huidige antisemitisme spreekt de taal van het antiracisme.
Alain Finkielkraut

‘Oude demonen’

Het aantal antisemitische incidenten in Frankrijk is gestegen van 311 in 2017 naar 541 vorig jaar. Deze toename zou volgens Finkielkraut zonder de manifestaties van de gele hesjes – waar spreekkoren te horen waren tegen de Rothschild-bank, een oud-werkgever van president Macron – nauwelijks zijn opgemerkt. 

Maar sommigen hopen politiek te profiteren van de terugkeer van ‘oude demonen’. Macron heeft zich aan het hoofd gesteld van het kamp van ‘pro-Europese humanisten’, die zich verzetten tegen de nationalisten. En het geldt ook voor de noodlijdende Parti Socialiste. Die lanceerde vorige week het idee voor een grote demonstratie tegen antisemitisme die dinsdag moet plaatsvinden. 

Door het profiel van de antisemieten die Finkielkraut op de korrel namen, dreigt die opzet in het water te vallen. Ineens ligt de nadruk op het antisemitisme van pro-Palestijnse kant. Het incident rond ‘Finkie’ herinnert eraan dat veel Franse Joden de laatste decennia zijn verhuisd omdat zij zich in hun door moslims gedomineerde omgeving niet langer op hun gemak voelden. En dat jihadisten sinds 2012 dertien Joden hebben vermoord omdat ze Joods waren. Degenen die nu de journaliste Zineb El Rhazaoui (ex-Charlie Hebdo) met de dood bedreigen en ‘Jodenhoer’ noemen, zijn ook al geen neo-nazi’s. 

Complot

Maar ook het klassieke complotdenken is terug te vinden bij de gilets jaunes. Volgens een enquête van het bureau Ifop gelooft 23 procent van de Fransen die zichzelf tot de gele hesjes rekenen dat de aanslag op een kerstmarkt in Straatsburg eind vorig jaar, waarbij drie doden vielen, in scène is gezet door de Franse staat. Om de aandacht af te leiden van hun protest. En maar liefst 44 procent vermoedt dat er een wereldwijd zionistisch complot bestaat, tegen 22 procent van alle Fransen.

Een invloedrijk geel hesje als Maxime Nicolle, een jonge man met een petje dat hij altijd achterstevoren op zijn hoofd draagt, gelooft in de Straatsburg-theorie. Zijn maatje Éric Drouet, die vele tienduizenden volgers op sociale media heeft, liet onlangs tijdens een Facebook Live een zekere Stéphane Colin aan het woord die sprak over ‘de zionistische maffia die ons kapot maakt’.

De sympathie die Finkielkraut aanvankelijk had voor de gele hesjes van het eerste uur, de ‘door de elite geminachte Fransen’, heeft plaatsgemaakt voor een uiterst kritische blik. Zo constateert hij dat aanvankelijk ‘eerlijke en roerende’ leidende figuren als verpleegster Ingrid Levavasseur door alle aandacht zijn veranderd in onuitstaanbare personages. Na ruim drie maanden van wekelijkse demonstraties die geen ander doel hebben dan ‘Macron tot aftreden dwingen’ en steeds ontsporen, vindt hij het tijd worden dat het stopt. Zo zullen veel meer Fransen denken.

Lees ook: 

De ‘Gele hesjes’ tonen de Franse kloof

Het protest van de ‘gele hesjes’ bevestigt vooral de gespletenheid van Frankrijk. Twee werelden staan lijnrecht tegenover elkaar en de politiek heeft geen antwoord.