Heeft Trump terecht de noodtoestand uitgeroepen? Rechters in de VS buigen zich er nu over

De noodtoestand die Trump heeft uitgeroepen aan de grens met Mexico wordt aangevochten in tenminste drie rechtszaken. Organisaties voor natuurbescherming en vertegenwoordigers van landeigenaren hebben al aanklachten ingediend. Ook een aantal staten gaan proberen de proclamatie van de Amerikaanse president ongeldig te laten verklaren. In het Congres wordt ook een actie voorbereid tegen de noodtoestand, maar dat is deze week op reces.

Volgens de minister van justitie van Californië, Xavier Becerra, zullen zijn staat en enkele andere staten aanvoeren dat er aan de grens geen echte noodtoestand bestaat. "Er zijn genoeg bewijzen dat dit niet het soort crisis is dat we het hoofd moesten bieden op 11 september 2001", zei hij.

‘Een eerlijke kans’

Een van die bewijzen is mogelijk een uitspraak van Trump zelf, afgelopen vrijdag. In de toespraak waarin hij zijn besluit aankondigde en verdedigde, zei hij onder meer: "Ik zou langer kunnen doen over de muur. Ik hoefde dit niet te doen, maar ik doe het graag sneller."

Voorafgaand aan die rede zeiden veel staatsrechtexperts dat Trump van rechters het voordeel van de twijfel zou kunnen krijgen, omdat hij nu eenmaal de president is. De wet die hem het recht geeft te verklaren dat er een noodtoestand is, bevat bovendien geen definitie daarvan. Maar Trumps uitspraak, die hij deed in een officiële redevoering, zou zijn zaak kunnen schaden.

Uiteindelijk zal vermoedelijk het Hooggerechtshof de knoop doorhakken. Trump zelf zei vrijdag te verwachten dat lagere rechtbanken en hoven van beroep zijn besluit zouden blokkeren. Maar hoopte bij de hoogste instantie op 'een eerlijke kans'.

Resolutie

In het Huis van Afgevaardigden heeft de Democratische meerderheid al een resolutie in voorbereiding die de noodtoestand afkeurt. Die zal ook door sommige Republikeinen worden gesteund. Om dat aantal zo groot mogelijk te krijgen, hebben de Democraten een lijst gemaakt met honderden militaire bouwprojecten, in veel gevallen in het district van een Republikein, die het slachtoffer zouden kunnen worden van de noodtoestand. De plaatsvervangende minister van defensie, Patrick Shanahan, moet beslissen hoe het door Trump opgeëiste geld wordt vrijgemaakt. Hij doet dat mogelijk maandag al.

Na door het Huis te zijn aangenomen, moet de resolutie snel worden behandeld in de Senaat. Voor een meerderheid daar moeten behalve alle Democraten ook minstens vier Republikeinen voor stemmen. Een aantal senatoren van die partij heeft zich kritisch uitgelaten over de noodtoestand, maar of ze die ook willen blokkeren, is niet zeker.

In het zondagse politieke praatprogramma 'Fox News Sunday' zei Trumps adviseur immigratiezaken Stephen Miller bovendien dat als het Congres de noodtoestand afwijst, de president daar zijn veto over zal uitspreken. De politieke strijd rond de noodtoestand is dan waarschijnlijk gestreden. Als rechters geen roet in het eten gooien, zou er volgens Miller als de Amerikanen eind 2020 weer naar de stembus gaan al 'honderden kilometers' muur moeten staan.

Lees ook:

Het is denkbaar dat Trump wegkomt met deze noodtoestand

Om zijn muur te realiseren, roept de Amerikaanse president Donald Trump de noodtoestand uit. Het is de start van een ongekend politiek conflict.