Nujan Derek (24) vocht tegen IS voor 'de Koerdische droom'

• Marcel van der Steen en Iris de Graaf

"We hebben hem niet gevraagd te komen. En we hebben hem niet gevraagd te vertrekken." De 24-jarige Nujan Derek glimlacht erbij. Bravoure natuurlijk.

Want de aankondiging van president Trump om de laatste Amerikaanse troepen terug te trekken uit Syrië, heeft wel degelijk geleid tot geschrokken reacties bij de SDF-leiding, de Syrische Democratische Strijdkrachten, aangevoerd door de Koerdische YPG. Die strijden voor een autonome Koerdische regio in Syrië (Rojava).

De Koerden vochten de afgelopen jaren aan de zijde van het Westen om terreurgroep Islamitische Staat te verslaan. Ze speelden een grote rol bij de val van het kalifaat, maar in het achterhoofd was er altijd die hoop op autonomie binnen Syrië.

Nujan is een van de vele Koerdische strijders die het de afgelopen jaren opnamen tegen IS. Ze hoort bij YPJ, een gewapende groep van zo'n tienduizend Koerdische vrouwen. Nujan vocht in Raqqa, de hoofdstad van het IS-kalifaat, en ze is bereid elk moment opnieuw te vechten voor de Koerdische droom als dat nodig is.

Voorlopig hoeft Nujan de wapens niet op te pakken. In het zuidelijkste puntje van Syrië vechten haar collega's nog tegen IS, maar het is waarschijnlijk een kwestie van dagen voordat het kalifaat echt verleden tijd is.

Toch kunnen de Koerden in het noordoostelijke deel van Syrië dan niet rustig onderuit gaan zitten. Want het besluit van Trump zet hun ambitie een eigen autonome regio binnen Syrië te houden op de tocht.

Dreiging vanuit alle kanten

Dat heeft allereerst te maken met de dreiging van IS. Het kalifaat kan dan wel verleden tijd zijn, IS-strijders zijn nog actief in de Koerdische regio. Bijna dagelijks vinden er aanslagen plaats in bijvoorbeeld Raqqa, Manbij of in de regio Deir ez-Zor. De terreurgroep zal blijven proberen de samenleving te ontwrichten met aanslagen en terreur.

Verwacht wordt dat IS, eventueel onder een andere naam, zal proberen een doorstart te maken met naar schatting minstens 10.000 beschikbare strijders in Syrië en Irak. Nu de Verenigde Staten willen vertrekken, is het de vraag of de Koerden deze strijd alleen kunnen voortzetten.

Tegelijkertijd is er de dreiging van buurman Erdogan. De Turkse president dreigt het Koerdische gebied binnen te vallen. Hij zit in zijn maag met de groeiende macht van de Koerden in Noord-Syrië, direct grenzend aan Turkije. Zo nam hij begin vorig jaar Afrin in, een voorheen Koerdische stad in Syrië.

De Koerden vrezen dat het ook in de rest van Rojava tot een treffen met het Turkse leger komt. President Trump dreigt met economische maatregelen als Erdogan aan de Koerden komt. Maar militaire middelen heeft de Amerikaanse president straks niet meer om zijn bondgenoten bij te staan.

Nieuwe bondgenootschappen

En dus kijken de Koerden tegenwoordig noodgedwongen naar Damascus. Wordt president Assad de nieuwe bondgenoot van de Koerden? En stel dat Turkije binnenvalt, hoeveel autonomie moeten de Koerden inleveren voor militaire steun vanuit Damascus? Of hebben ze voldoende olievelden in handen als eventueel wisselgeld?

Wat de toekomst voor de Koerden ook zal brengen, Nujan zegt er geen problemen mee te hebben om samen te werken met het Syrische leger. Ruilt ze dan de sticker op haar auto van de Koerdische leider Öcalan (PKK) in voor die van Assad? "Nee", lacht ze. "Dat nooit. Samenwerken prima, maar Assad zal nooit mijn leider worden."