De Nederlandse regering kan er niet meer onderuit om Syriëgangers die in Koerdische kampen en gevangenissen vastzitten terug te halen. Dat zeggen betrokkenen na de aankondiging van de Amerikaanse president Trump dat Europese jihadisten worden vrijgelaten.
Ellen van GaalenLaatste update:17-02-19, 18:49
Het is politiek gezien een heel gevoelige kwestie. Als het kabinet zegt ‘we halen ze terug’ is dat een feestdag voor rechts-populistische partijen
Jelle van Buuren, Terrorisme-expert
De Amerikaanse president kondigde vannacht aan dat Europese lidstaten de IS-strijders uit hun landen zo snel mogelijk moeten terughalen, nu IS is verslagen. ,,Wij hebben al genoeg tijd en geld in deze strijd gestoken, het is tijd dat anderen nu hun verantwoordelijkheid nemen’’, tweette de Amerikaanse president.
De VS ondersteunde de Koerden bij de gevangenschap van zo’n 800 jihadisten. Die hulp verdwijnt als de Amerikanen vertrekken. Daarom roept Trump Europese landen op om ‘hun’ jihadisten op te halen en zelf te berechten. ,,We trekken ons terug na een 100 procent kalifaat overwinning!’’
Discussie op slot
Alleen Frankrijk heeft tot dusver aangekondigd actief werk te gaan maken van de terugkeer van Syriëgangers. In Nederland zit de discussie op slot, constateert terrorisme-expert Jelle van Buuren. ,,Het is politiek gezien een heel gevoelige kwestie. Als het kabinet zegt ‘we halen ze terug’ is dat een feestdag voor rechts-populistische partijen. Door de oproep van Trump wordt het kabinet gedwongen kleur te bekennen.”
Naar schatting zitten iets minder dan veertig Nederlanders vast in Koerdische gevangenissen en kampen. Daarbij zijn de kinderen niet meegerekend. Wat is wijsheid? Moet Nederland deze mensen terughalen en berechten? Wat gebeurt er als ze daarna weer op vrije voeten komen? Of doet de regering niets en zijn ze binnenkort vrij om te gaan en staan waar ze willen?
Volgens terrorismedeskundige Edwin Bakker kan Nederland niet anders dan deze mensen terughalen. ,,Natuurlijk kleven daar risico's aan. Maar het alternatief is dat ze totaal uit zicht raken als ze vrijkomen en vroeg of laat alsnog terugkomen. Dan verdwijnen ze onder de radar.”
Dat de meeste Nederlandse jihadisten willen terugkeren staat voor deskundigen als een paal boven water. Afgelopen vrijdag publiceerde Trouw een interview met de 25-jarige Abdoussalam S. uit Doetinchem. Hij zit al een jaar en drie maanden vast in een Koerdische gevangenis, nadat hij uit IS-gebied vluchtte en zich overgaf. Abdoussalam S. is één van de veertig uitreizigers die terug wil naar Nederland ‘om een normaal leven op te bouwen’.
Vrees
Ik ben in algemene zin tegen het vermoorden van iedereen die onschuldig is. Dat is ook wat het geloof mij leert
Abdoussalam S., Nederlandse jihadist die vastzit in Koerdische gevangenis
De verslaggevers zochten hem op op een militaire basis. Daar zei hij de vrees voor terugkerende jihadisten te begrijpen, maar verklaarde hij dat die angst voor zijn persoon ongegrond is. ,,Ik ben geen lid meer van IS. Ik ging uit eigen wil uit het kalifaat, heb mezelf aangegeven. Ik ben in algemene zin tegen het vermoorden van iedereen die onschuldig is. Dat is ook wat het geloof mij leert.”
Advocaat André Seebregts staat 23 vrouwen en kinderen in Koerdische kampen en twee mannen in gevangenissen bij, waaronder Abdoussalam S.. Ze waren allemaal op de terugweg naar Nederland. Seebregts denkt dat er nu snel duidelijkheid komt over de terugkeer van deze Nederlanders. ,,De tijdsdruk is groot. Als we niets doen, worden ze gewoon vrijgelaten. Het is beter om ze gecontroleerd te laten terugkomen, vast te zetten en te berechten.”
Paspoort
De regering heeft al aangekondigd jihadisten met een dubbele nationaliteit het Nederlandse paspoort af te pakken. Ook de Marokkaans-Nederlandse strijder Abdoussalam S. houdt er al rekening mee dat hij naar Marokko wordt gestuurd. Dan zijn de jihadisten niet meer een Nederlands probleem. Volgens Bakker gaat dat echter niet zo maar. ,,Rechters zullen beoordelen of zo’n straf proportioneel is. Dat is tot nu toe slechts een paar keer gebeurd.”
Of het kabinet er inderdaad voor kiest de jihadisten terug te halen, is nog niet bekend. Minister Sigrid Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking zegt de situatie opnieuw te gaan beoordelen. ,,Nederland gaat een eigen afweging maken. We moeten goed kijken naar de veiligheidsfactoren. Ik kan hier nu niks over zeggen’’, luidde haar reactie in het tv-programma Buitenhof.
