Binnen 30 jaar is de bevolking van Afrika meer dan verdubbeld. Met die enorme bevolkingsgroei staat er een nieuwe uitdaging te wachten; want hoe voed je die miljoenen extra monden? 4 vragen beantwoord.
1. Hoe komt het dat de wereldbevolking verdubbelt?
Het aantal kinderen onder de vijf jaar dat overlijdt neemt wereldwijd af. Dit blijkt uit gegevens van de Wereldbank. De kindersterfte nam vooral in Afrika de afgelopen 25 jaar aanzienlijk af. Daarnaast neemt de levensverwachting toe. "Er is berekend dat tot 2050 de bevolking in Afrika meer dan verdubbelt", zegt hoogleraar plantaardige productiesystemen Martin van Ittersum.
Dat komt door twee dingen: het geboortecijfer in Afrika ligt nog ongelooflijk hoog, en de levensverwachting neemt toe door betere gezondheidszorg en welvaartsgroei. Als er meer welvaart is, kiezen vrouwen ervoor minder kinderen te krijgen. "Dat zie je overal gebeuren, ook in Nederland: een paar generaties terug waren gezinnen met vijf tot tien kinderen heel normaal. Maar dat is binnen een paar generaties enorm veranderd."
2. Kan Afrika met eigen landbouw voor zichzelf zorgen?
Er is volgens Van Ittersum in principe genoeg voedsel op aarde aanwezig. Maar de verdeling is nu ongelijk. "In de rijkere landen, West-Europa, Australië, Latijns-Amerika, wordt meer dan voldoende geproduceerd. Maar in grote delen van Afrika wordt niet genoeg voedsel verbouwd. Zo moet in Afrika alleen al 20 procent van de granen geïmporteerd worden."
Het voedseltekort speelt volgens Van Ittersum vooral in Afrika omdat de bevolkingsgroei zo enorm is. "In 2050 zullen er drie keer zoveel granen nodig zijn ten opzichte van 2010. Dit komt door die bevolkingsgroei en een beetje door dieetverandering. Afrikanen zullen meer dierlijke producten gaan eten. En die koeien eten ook graan." Met het huidige gebruik van landbouwgrond is eigen productie vrijwel onmogelijk. "Dan moet Afrika in dertig jaar net zo productief zijn als het westen, terwijl de productiviteit van het continent nu heel erg achterloopt."
3. Zullen wij het voedselprobleem ook merken?
"We zullen het zeker merken. Terwijl een Afrikaan vooral eet wat er bij hem op het land groeit, importeren wij allerlei luxeproducten als koffie en cacao. En dat moet dan wel voorhanden zijn", zegt Ellen Mangnus. Ze is onderzoeker bij de Universiteit van Utrecht en bestudeert de effecten van Nederlandse bedrijven op lokale voedselzekerheid in Kenia, Ethiopië en Ghana. Volgens Mangnus zal het toekomstige voedingsprobleem niet alleen in Afrika zijn, maar juist ook in Europa.
Europese landen zullen dus vooral merken dat dit soort luxeproducten moeilijker te verkrijgen zijn of duurder worden. "Nederland importeert veel koffie en cacao, dat kunnen we niet zelf verbouwen", legt Mangnus uit.
Kindersterfte daalt in landen als Malawi
4. Als er in Afrika te weinig voedsel is, komt er dan een migratiestroom naar Europa?
"Meer armoede is meer migratie", zegt Mangus. Maar ze is niet bang dat er een grotere stroom naar Europa komt. "Er wordt al eeuwen gemigreerd. In Afrika trekken bewoners eerst naar de vruchtbare gebieden in hun eigen land, dan naar het buurland waar ze de taal nog een beetje spreken. De stap naar Europa is groot."
Volgens zowel Van Ittersum als Mangnus staan we voor een grote uitdaging. Van Ittersum: "Er zijn landen waar het goed gaat met de voedselontwikkeling. In Ethiopië wordt bijvoorbeeld veel geëxperimenteerd met verschillende vormen van landbouw. Toch is het voedseltekort een enorme en onderschatte opgave voor de wereld en voor Afrika." Mangnus: "Er zijn veel wetenschappers die zich momenteel buigen over deze voedselproblematiek. Er worden bijvoorbeeld gewassen ontwikkeld die beter bestand zijn tegen ziektes en droogte."
