OM informeert voortaan journalist als die in een strafdossier voorkomt

Het Openbaar Ministerie scherpt een richtlijn aan die journalisten moet beschermen. Een journalist die als 'bijvangst' in een strafdossier terechtkomt, wordt daarover voortaan geïnformeerd, wanneer het belang van het onderzoek dat tenminste toelaat. Dat heeft de voorzitter van het College van Procureurs-Generaal aan de NOS laten weten.

Aanleiding voor het besluit is een klacht van NOS Nieuws over de manier waarop het OM was omgegaan met tapgesprekken, waarin ook een NOS-verslaggever te horen was.

De verslaggever sprak begin 2016 een paar keer telefonisch met een bron over de zogenoemde 'vergismoord' die twee jaar daarvoor was gepleegd in Berkel en Rodenrijs. Per abuis werd ggz-directeur Rob Zweekhorst vermoord, doordat de schutter hem aanzag voor iemand die moest worden geliquideerd wegens het verloren gaan van een lading drugs. De tap was gezet op de telefoon van de bron en zo werd de verslaggever 'bijvangst'.

Grapperhaus

Eind januari bleek dat een aantal tapgesprekken waarin de NOS-verslaggever te horen is, was toegevoegd aan het strafdossier rond de vergismoord. De NOS en de verslaggever waren daarover niet geïnformeerd, maar hoorden het van iemand die inzage had in het dossier. Een onaangename verrassing, vindt hoofdredacteur Marcel Gelauff, temeer omdat aanwezigheid in dit dossier een potentieel veiligheidsrisico voor de betrokken verslaggever betekent.

Maar ook opvallend en merkwaardig, omdat minister Grapperhaus van Justitie vorig jaar bij de introductie van de nieuwe wet op de bronbescherming van journalisten nog bezworen had dat alle gevallen van afgeluisterde journalisten nu bekend waren.

Gevolgen voor de journalist

Het College van Procureurs-Generaal zegt nu dat van het Openbaar Ministerie verwacht mag worden dat het rekening houdt met de belangen van de journalist, waaronder het recht op bronbescherming. Collegevoorzitter Gerrit van den Burg erkent dat het bij het opstellen van de aanwijzing voor toepassing van dwangmiddelen niet goed is gegaan: "Deze zaak leert ons dat wij hierbij onvoldoende oog hebben gehad voor de gevolgen voor de journalist van het gebruik van deze 'bijvangst' als bewijs, namelijk dat hij met naam en toenaam en vermelding van een mogelijke bron voorkomt in een strafdossier."

Daarom wordt de aanwijzing aan de officieren van justitie nu aangevuld: als duidelijk is dat een journalist als 'bijvangst' in beeld komt en het OM wil de informatie toevoegen aan het dossier, dan moet dat aan de journalist worden meegedeeld wanneer het belang van het onderzoek dat toelaat.

Hoofdredacteur NOS Nieuws Marcel Gelauff zegt in een reactie: "Het is goed te zien dat het College van Procureurs-Generaal de bescherming van journalisten versterkt. Maar tegelijkertijd teleurstellend dat deze informatie over een NOS-collega zonder enige waarschuwing openbaar is geworden."