Rutte: sterk Europa moet makkelijker sancties kunnen instellen
In een lezing voor het Europa Instituut in Zürich heeft premier Rutte zich hard gemaakt voor een versterkte Europese Unie, die de onderlinge verdeeldheid achter zich moet laten. "De EU moet een wereldmacht worden om rekening mee te houden", zei Rutte in de zogeheten Churchill-lezing.
Een van de manieren om de slagvaardigheid te vergroten, is een effectiever sanctiebeleid. Rutte wil af van het vetorecht voor elke lidstaat, zoals dat nu bestaat: "We moeten besluiten over sancties tegen landen voortaan met een gekwalificeerde meerderheid nemen."
De EU laat het nu nog te vaak afweten, meent Rutte. "In het verleden konden we onder de veilige paraplu van de Verenigde Staten, met onze morele hoge standaarden, anderen op hun fouten wijzen." Maar die tijd van zelfgenoegzaamheid is volgens hem voorbij.
"De EU moet minder naïef zijn en meer realisme tonen. Het gaat in de wereld om macht en macht is geen vies woord." Volgens de premier leert de brexit met alle chaos ons dat er geen tijd meer is voor 'splendid isolation'.
Tanden
In de buitenlandse politiek spelen sancties een steeds grotere rol. Nu is de unie nog te weinig slagvaardig, zegt Rutte. "We moeten meer onze tanden laten zien. Nu kan elk land een sanctie met een veto tegenhouden. Ik ben voor meerderheidsbesluiten als het om deze vorm van buitenlandse politiek gaat."
Als het moet kan de EU wel snel besluiten sancties in te stellen, zoals in het geval van de gifgasaanval op de Russische oud-spion Sergej Skripal of na de cyberaanval op de OPCW in Den Haag. Rutte zou die eensgezindheid graag vaker zien. Vorige week nog werden de EU-ministers van Buitenlandse Zaken het niet eens over Venezuela, omdat Italië als enige land dwars lag.
VS als voorbeeld
"Ik wil dat sancties indruk gaan maken. Kijk naar de Verenigde Staten, daar hebben sancties tegen andere landen effect. Bij overtreding heb je geen toegang tot hun markt. Je financiën worden geblokkeerd als je in overtreding bent. Kortom: als je de sancties ontduikt dan heb je een groot probleem. Daar moeten we in de EU ook naar toe."
Nederland is overigens niet op alle terreinen voor het afschaffen van de unanimiteit. Recentelijk presenteerde de Europese Commissie een plan om bij belastingregels over te gaan tot meerderheidsbesluiten, maar daarbij is Nederland juist één van de felste tegenstanders.