Enorme inslagkrater ontdekt onder twee kilometer dik Groenlands ijs

Diep onder het ijs van Groenland is een oude krater gevonden, waar lang geleden waarschijnlijk een ruimterots is ingeslagen. De krater is tussen 100.000 jaar en 100 miljoen jaar geleden ontstaan.

Wetenschapsredactie 12 feb. 2019

De krater van ongeveer 36 kilometer doorsnede bevindt zich in het noordwesten van Groenland en ligt verborgen onder een ijspak van ongeveer 2 kilometer dik, aldus de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie Nasa. Slechts een stuk of twintig kraters op aarde zijn groter.

In dezelfde uithoek van Groenland werd een paar jaar geleden een andere krater gevonden, van zo'n 30 kilometer in doorsnede. Die bevindt zich ver onder het ijs van de Hiawatha-gletsjer, zo'n 180 kilometer verderop. De inslagplekken zijn aan het licht gekomen met satellietmetingen.

Opwindende ontdekking

Het ijs op de plaats van de inslag is minstens 79.000 jaar oud, de krater is dus nog ouder. © Shutterstock

,,We brengen de aarde op verschillende manier in beeld’’, zegt Joe MacGregor, gletsjerdekundige van Nasa. ,,We doen dat vanaf het land, maar ook vanuit de lucht en de ruimte.’’ MacGregor zegt het opwindend te vinden dat ontdekkingen zoals deze krater nog steeds mogelijk zijn.

Wetenschappers gingen er jarenlang vanuit dat het bewijs voor inslagkraters op Groenland en Antarctica door erosie was uitgewist. Nadat de eerste krater werd ontdekt, boog MacGregor zich over topografische kaarten en zocht naar aanwijzingen voor andere inslagen.

Met behulp van satellietopnamen ontwaarde hij ten zuidoosten van de Hiawatha-gletsjer een cirkelpatroon. ,,Ik vroeg mezelf af: is dit nog een inslagkrater?’’ Het idee opnieuw een grote krater te hebben ontdekt, zorgde voor grote opwinding bij de wetenschapper. ,,Het leek erop dat er twee op Groenland waren.’’

Inslagen niet tegelijkertijd

Hoewel de kraters slechts 180 kilometer uit elkaar liggen, vonden de inslagen niet op hetzelfde tijdstip plaats. MacGregor en zijn collega's stelden, op basis van radarmetingen en ijsboringen, vast dat het ijs ter plaatse minstens 79.000 jaar oud was. De inslag moest dus ruim voor die tijd hebben plaatsgevonden.

,,De ijslagen boven deze tweede krater zijn zonder twijfel ouder dan die boven Hiawatha. Ook is de erosie van de krater twee keer zo groot als bij de eerste. Als de twee gelijktijdig werden gevormd, zouden het ijs en de erosie veel meer met elkaar in balans zijn geweest’’, verduidelijkt de onderzoeker.

Het is al vaker voorgekomen dat separate inslagkraters dicht bij elkaar zijn ontdekt, bijvoorbeeld in Oekraïne en in Canada. Ook daar gaat het om inslagen die niet gelijktijdig plaatsvonden.

De Groenlandse krater is de 22ste inslagkrater van formaat op aarde. De grootste krater is de Vredefortkrater in Zuid-Afrika. Die is zo’n 160 kilometer in doorsnee en ongeveer 2 miljard jaar oud. De grootste krater van Europa is de 52 kilometer grote Siljanring in het midden van Zweden.