Erdogan deelt China nu wel een ferme tik uit om Oeigoeren

Hij is gezond en nooit mishandeld, zegt de Oeigoerse muzikant Abdurehim Heyit in een video die gisteren door de Chinese staatsmedia werd verspreid. Afgelopen weekeinde zoemde het bericht rond dat Heyit, bekend vanwege zijn muzikale kwaliteiten op de tweesnarige dutar, zou zijn overleden in een Chinees detentiekamp. In het filmpje zegt Heyit dat wordt onderzocht of hij de nationale wet zou hebben overtreden. Hoe betrouwbaar de video is, is nog onduidelijk.

Zeker is wel dat het lot van de muzikant aanleiding was voor Turkije om zaterdag fel uit te halen naar Peking. China moet de 'concentratiekampen' sluiten, zei de Turkse regeringswoordvoerder Hami Aksoy. "Een grote schande voor de mensheid", noemde hij de behandeling van Oeigoeren, een etnische moslimminderheid die verwant is aan de Turken en in de westelijke provincie Xinjiang woont. "Het is geen geheim dat ze willekeurig worden gearresteerd, in kampen en gevangenissen worden gemarteld en gehersenspoeld." Zo'n miljoen Oeigoeren zouden inmiddels vastzitten.

Dwangarbeid

China heeft het liever over 'heropvoedingskampen'. Ze zijn bedoeld om terrorisme te voorkomen, aldus Peking, en om de economische kansen van de Oeigoeren te vergroten. Eind vorig jaar berichtten verschillende media dat de Oeigoeren in de kampen ook gedwongen aan het werk worden gezet, met name in textielfabrieken.

Ook mensenrechtenorganisaties publiceren geregeld rapporten over de misstanden in de kampen en slechte behandeling van Oeigoeren. Vorige week riepen zij landen op bij de VN aan te dringen op een onderzoek naar de detentie en 'gedwongen indoctrinatie' van een miljoen Oeigoeren.

Dat Ankara gehoor geeft aan die oproep wekt op het eerste gezicht geen verbazing. Toen de Oeigoeren in 2009 massaal naar Turkije uitweken omdat de Chinese onderdrukking tegen hen toenam, wierp Recep Tayyip  Erdogan - toen nog premier - zich op als hun beschermheer. Erdogan veroordeelde destijds openlijk 'de genocide' die volgens hem door China op de Oeigoeren werd gepleegd.

Toch voelden de tienduizenden Oeigoeren die zich sindsdien in Turkije hebben gevestigd zich daar de afgelopen jaren minder veilig. De Turkse kritiek verstomde om de banden met China niet te schaden. In tijden van economische tegenspoed kun je maar beter niet tegen de schenen van een grote investeerder schoppen, heeft Erdogan wellicht gedacht.

Het is gissen waarom de Turkse president denkt nu wel een fellere toon aan te kunnen slaan. Misschien dat hij met zijn gedachten al bij de lokale verkiezingen is die volgende maand in Turkije worden gehouden, en hoopt hij met het opkomen voor de moslimminderheid zijn veelal religieuze achterban van de AK-partij te paaien. Nog niet veel andere landen hebben het Turkse voorbeeld gevolgd en Peking publiekelijk veroordeeld vanwege de detentiekampen.

China ontkent

China liet al vrij snel weten de Turkse tik op de vingers niet te kunnen waarderen. Zo plaatste de Chinese ambassade in Ankara een lange reactie op haar website. Ze benadrukt daarin dat China 'net als Turkije' moet strijden tegen het terrorisme. "De beschuldigingen dat de Chinese regering probeert om de etnische, religieuze en culturele identiteit van de Oeigoeren en andere moslims te elimineren zijn volkomen ongegrond."

Lees ook:

Woede om ‘schandalig zware’ straf voor Chinese mensenrechtenadvocaat

Jaren na zijn arrestatie en verdwijning is advocaat Wang Quangzhang maandag veroordeeld tot 4,5 jaar cel.

Erdogan versnelt zijn machtsuitbreiding

Over ruim negen weken kiest Turkije opnieuw een president en parlement. Waarom heeft Erdogan zo’n haast?