Ex-PVV’er Joram van Klaveren: ‘De islam is een vreedzaam geloof’

Oude standpunt

‘De islam is een bedreiging voor onze westerse beschaving. Zij staat haaks op alles waar wij voor staan, zoals vrijheid en democratie. Daarom moeten we in Nederland dit geloof uitbannen. In 2013 diende ik in de Tweede Kamer een motie in met die strekking. Ik was niet bang, maar strijdbaar. Op het hoogtepunt van mijn aversie vond ik de islam een kwaadaardige politieke ideologie, die onderwerping van de hele wereld nastreeft, waarbij geweld is toegestaan. Als PVV-Kamerlid was ik mede verantwoordelijk voor een sticker met de Arabische tekst: ‘De islam is een leugen, Mohammed is een boef, de Koran is vergif.’ Ik ben gereformeerd opgevoed en groeide op met het idee dat ons geloof het enige ware was. Al jong las ik veel over religie, ging ik naar lezingen en zat ik met veel vragen. De islam, zo kreeg ik impliciet mee, had een heidense oorsprong. Allah was een afgod en Mohammed een valse profeet die wellustig was en gewelddadig. Ik ging godsdienstwetenschappen studeren. De studie begon op 11 september 2001: de dag van de aanslagen op het WTC in New York, door moslimterroristen. Meer aanslagen door extremisten zouden de jaren erna volgen: in Beslan, Madrid, Londen. Die versterkten mijn beeld van de islam als een kwaadaardig, gewelddadig geloof.’

Het kantelpunt

‘Jaren had ik als politicus van alles geroepen over de islam. Ik had behoefte mijn kritiek te verdiepen. Een paar jaar geleden besloot ik een boek te schrijven. Ik bestudeerde teksten over de Koran om aan te tonen dat de islam antisemitisch is, vrouwonvriendelijk en gewelddadig. Mijn bevindingen en vragen legde ik voor aan de gerenommeerde islamgeleerde Abdul Hakim Murad van Cambridge University. ‘Je staat er stevig in, hoe kom je bij al die beweringen?’, was zijn reactie. Ik had hem bijvoorbeeld gevraagd waarom Mohammed in een oase negenhonderd Joden had laten onthoofden. Murad zag aan mijn literatuurlijst dat ik mij baseerde op teksten van een marginale stroming binnen de islam: het radicale wahabisme, dat een veelal letterlijke uitleg geeft van teksten in de Koran en leidend is in landen als Saoedi-Arabië. Van het verhaal over de negenhonderd onthoofde Joden ontbreken bronnen, zei hij. Veel geleerden zijn het erover eens dat het een opgeklopt volksverhaal is. Hij raadde mij aan mij breder te oriënteren, niet alle teksten letterlijk te nemen en oog te hebben voor de tijd waarin de Koran is geschreven. En zo kwam ik tot de ene na de andere verrassende ontdekking. Dat Mohammed wel degelijk een profeet was en een sobere, zachtaardige man, die zich uitsprak tegen geweld en voor gelijke behandeling van vrouwen. ‘Sla ze niet en beschimp ze niet’, predikte hij, in een tijd dat vrouwen werden behandeld als vee. Er zijn ook christelijke en joodse bronnen die Mohammed beschrijven als een milde man, die bij conflicten werd ingezet als bemiddelaar. Ja, hij pleitte soms ook voor geweld, enkel als verdediging op een aanval. Zowel in de Bijbel als de Koran komt veel geweld voor. Mohammed en Jezus leefden in een gewelddadige tijd. Ook concludeerde ik dat Allah geen afgod is, maar dezelfde God is als die van christenen. Op een avond zat ik aan tafel in de huiskamer, omringd door talrijke bronnen en dacht: ik moet reëel zijn; ik kan niet meer met goed fatsoen mijn oude ideeën over de islam verkondigen. Welke conclusies trek ik in mijn boek?’

Nieuwe standpunt

‘De islam streeft een prettig leven na voor iedereen. Een vreedzame, welvarende samenleving, waarin het ieders plicht is onderwijs te volgen, zich te ontwikkelen, goede daden te verrichten, hard te werken en de wet te gehoorzamen. Het doel is dat niemand onder een juk leeft. Allah staat én voor iets onvoorstelbaar groots én voor een persoonlijke band met iedere gelovige, met wie hij het beste voor heeft. Hij staat voor liefde, vergevingsgezindheid en barmhartigheid. Kwesties als eerwraak zijn cultureel bepaald en hebben niets met geloof te maken. De Koran roept niet op tot geweld tegen niet-moslims. Moslimterroristen die moorden en aanslagen plegen in naam van de islam, misbruiken de Koran als legitimatie voor hun wandaden. Zij vormen een marginale groep, die bestreden moet worden. Al voordat ik mij ging verdiepen in de islam, stelde ik mijzelf vragen bij bepaalde christelijke dogma’s, zoals de Verlossing; waarom moest Jezus een bloedige dood sterven om onze zonden te kunnen vergeven? In de Koran is Jezus niet gekruisigd.’

Het effect

‘Geleidelijk ben ik Mohammed gaan erkennen als profeet. Dat maakt je een moslim. Mijn boek ben ik gaan herschrijven. Het is een persoonlijke zoektocht geworden naar mijn geloof en de kern van de islam. Sinds mijn bekering is er rust. Ik heb geen vragen meer. Mijn naaste familie en vrienden heb ik geprobeerd te betrekken bij mijn bekering. Voor andere familieleden is het wellicht een schok. Ook uit PVV-hoek komen felle reacties. Dat begrijp ik, want ik ben zelf debet aan het vijandige klimaat jegens de islam. Ik had woede verwacht van moslims, maar ik krijg aardige reacties als: ‘Welkom in onze umma (gemeenschap, red.)’ en ‘Je hoeft geen sorry te zeggen’.