De raad nam vorig jaar een externe adviseur in de arm om de hele organisatie door te lichten om tot een oplossing voor de financiële malaise te komen. De raad zei namelijk niet te weten hoe de rechterlijke macht nog verder kan bezuinigen. De afgelopen jaren zijn al veel rechtbanken gefuseerd om geld te besparen.
In augustus kwam aan het licht dat de rechtspraak worstelde met een groot financieringstekort. Het gat in de begroting was op dat moment 40 miljoen euro en de verwachting was dat dit tekort alleen maar zou toenemen.
Een van de belangrijke oorzaken van de problemen zou een digitaliseringsproject zijn dat meer geld heeft gekost dan verwacht. Ook zou er minder geld binnenkomen doordat het aantal rechtszaken afneemt.
Tekort van ongeveer 50 miljoen euro
Inmiddels is het tekort van de rechtspraak opgelopen tot ongeveer 50 miljoen euro per jaar, schatten de onderzoekers in hun rapport (pdf), met als toevoeging dat dit bedrag de komende jaren zal blijven groeien. De rechtspraak heeft een jaarlijkse begroting van 900 miljoen euro.
De financiële problemen waarmee de rechtspraak kampt worden volgens de onderzoekers vergroot doordat rechtszaken steeds complexer worden, zonder dat daar extra geld tegenover staat.
Ook bevestigen zij dat de financiële problemen veroorzaakt worden door een forse terugloop van het aantal rechtszaken. Bovendien blijkt dat het digitaliseringsprogramma, dat in november 2017 is gestart, is vertraagd.
Rechtszaken zwaarder en tijdrovender
Volgens de onderzoekers zijn rechtszaken de laatste jaren zwaarder en tijdrovender geworden, terwijl de vergoeding die de rechtspraak hiervoor van de overheid per zaak krijgt niet aan deze ontwikkeling is aangepast. De rechtspraak verzet dus meer werk, terwijl daar geen extra geld tegenover staat.
Wel kan de rechtspraak kleine besparingen doen op de bedrijfsvoering, stellen de onderzoekers, maar dit zal er volgens hen niet voor zorgen dat de organisatie zijn hoofd boven water kan houden.
De onderzoekers komen ook met de aanbeveling om geld te besparen door rechtbanklocaties af te stoten, maar de Raad voor de Rechtspraak zegt hier niet aan te willen.
"De discussie hierover is enkele jaren geleden binnen en buiten de rechtspraak al breed gevoerd, met als slotsom dat het afstoten van deze locaties de toegang tot de rechter voor burgers beperkt en daarmee niet wenselijk is", stelt de raad in een reactie op het rapport.
Raad gaat met minister Dekker over vergoeding praten
De raad laat ook weten met minister Sander Dekker (Rechtsbescherming) in gesprek te gaan over de vergoeding die de rechtspraak de komende jaren krijgt. Zij zullen zich ongetwijfeld buigen over de in totaal zeven aanbevelingen die de onderzoekers doen en waarmee beide partijen aan de slag kunnen.
De minister kwam de rechtspraak al eens te hulp met een financiële injectie, maar hij voelde er in augustus niets voor om weer te hulp te schieten. Dekker stelde als voorwaarde eerst het externe onderzoek af te wachten.
Eerder gaf Dekker ook al aan de rechtspraak te willen houden aan de afgesproken bezuinigingen van kabinet-Rutte II, ongeveer 9 procent op de totale rechtsspraakbegroting, tenzij objectief vast zou komen te staan dat dit niet haalbaar is.
De overheid is overigens wettelijk verplicht om tekorten van de rechtspraak aan te vullen.
Wil jij elke ochtend direct weten wat je 's nachts gemist hebt en wat er die dag gaat gebeuren? Abonneer je dan nu op onze Dit wordt het nieuws-nieuwsbrief!