Oordeel: Onwaarschijnlijk
Volgens het RIVM zijn Nederlanders steeds minder melk gaan drinken. En volgens berichten op blogs als Ninefornews en Oersterk is dat goed nieuws voor je botten. In de berichten wordt namelijk beweerd dat botten van melk niet sterker, maar juist zwakker worden. Is melk echt slecht voor je skelet?
Waar komt het vandaan?
Ninefornews verwijst naar een Zweeds onderzoek uit 2014 waarin werd gevonden dat Zweedse vrouwen die weinig melk drinken minder vaak botbreuken oplopen dan vrouwen die veel melk drinken.
De onderzoekers benadrukken in de conclusie van hun onderzoek dat je op basis van wat zij hebben gevonden niet kan zeggen dat melkconsumptie ook de oorzaak is van botbreuken. De onderzoekers keken trouwens ook naar mannen, maar bij mannen werd geen verband tussen melkinname en botbreuken gevonden.
Klopt het?
Joop van den Bergh, hoogleraar Botkwaliteit en Metabole Botaandoeningen aan het Maastricht UMC en VieCuri MC Venlo, legt uit dat als we het over melk en de botten hebben, we het eigenlijk over het calcium in melk hebben. "Melk is rijk aan calcium, wat een belangrijke bouwsteen is voor de botten. Calcium zit bijvoorbeeld ook in andere zuivelproducten en in sommige groene groenten, zoals broccoli."
Ook Natasha Appelman-Dijkstra, hoofd van het Centrum voor Botkwaliteit aan het Leids Universitair Medisch Centrum, legt uit dat calcium belangrijk is voor gezonde botten. "Samen met fosfaat, wat bijvoorbeeld in volkoren producten en zuivel zit, vormt calcium het cement van de botten. Vitamine D is daarnaast noodzakelijk voor de opname van calcium."
"Melk is voor veel Nederlanders een belangrijke bron van calcium, maar je kan ook met plantaardige voeding voldoende calcium binnenkrijgen. Voor de botten maakt het niet uit of het calcium uit dierlijke of plantaardige voeding komt. Voor de gezondheid in het algemeen kan het natuurlijk wel uitmaken of je calcium uit volvette melk of uit broccoli haalt."
Kan te veel calcium voor zwakkere botten zorgen?
Van den Bergh vertelt dat voor bijna alle processen in het lichaam calcium nodig is, zoals voor het samentrekken van het hart. "Als de hoeveelheid calcium in het bloed te laag wordt, dan spreekt het lichaam de calciumvoorraden in het skelet aan. Als het lichaam dit voor een lange periode moet doen kan dit slecht zijn voor de botten."
"Je kan een tekort aan calcium in je bloed krijgen doordat dit onvoldoende in je voeding zit, maar een tekort aan vitamine D kan er ook voor zorgen dat je onvoldoende calcium vanuit de darmen opneemt."
Van den Bergh legt uit dat als iemand meer calcium binnenkrijgt dan het lichaam nodig heeft, dit ook niet wordt opgenomen en dus weer verdwijnt uit je lichaam. "Meer calcium innemen dan nodig is dus niet extra goed voor de botten. In onderzoek vinden we dan ook met name positieve effecten van melk als er sprake was van een calciumtekort."
Dit bevestigt ook Appelman-Dijkstra. "Er zit inderdaad een maximum aan de hoeveelheid calcium die de darmen kunnen opnemen. Niet opgenomen calcium gaat je lichaam weer uit. Ik kan niet bedenken hoe te veel calcium voor slechtere botten zou kunnen zorgen."
Melkinname moeilijk te meten
Hoe zit het dan met onderzoeken waaruit zou blijken dat melk slecht is voor de botten? Van den Bergh legt uit dat er inderdaad onderzoeken zijn waarin een verband is gevonden tussen melk en een verhoogde kans op botbreuken, maar op basis van deze onderzoeken is niet te zeggen of er sprake is van een oorzaak-gevolgrelatie.
"In dit soort onderzoeken wordt meestal aan mensen gevraagd hoeveel melk ze drinken en wordt op hetzelfde of een later moment gekeken hoeveel botbreuken deze mensen hebben opgelopen. Het is alleen bijna onmogelijk om melkinname gedurende een langere periode zo goed te noteren dat je kan zeggen dat de melkinname wel of geen oorzaak is van botbreuken. Vaak wordt bijvoorbeeld slechts gedurende één week bijgehouden hoeveel melk iemand drinkt."
Daarnaast is het volgens van den Bergh in dit type onderzoek niet mogelijk rekening te houden met alle factoren die van invloed kunnen zijn. "Het is bijvoorbeeld mogelijk dat iemand na een botbreuk meer melk gaat drinken, omdat diegene heeft gehoord dat melk belangrijk is voor de botten. In dat geval is de botbreuk eerder een oorzaak voor de hogere melkconsumptie dan een gevolg."
Hoeveel calcium moet je binnenkrijgen?
Van den Bergh legt uit dat, op basis van wat we weten over de botten, melk bij een tekort aan calcium absoluut positief is. Maar als het calciumniveau in balans is, maakt het voor je botten waarschijnlijk niet veel uit of je daarbovenop nog extra melk drinkt. "De aanbevolen hoeveelheid calcium is 800 à 900 milligram. Dit krijg je bijvoorbeeld binnen als je een gevarieerd voedingspatroon hebt en daarnaast nog twee à drie zuivelconsumpties neemt."
Conclusie
Een langdurig tekort aan calcium kan zorgen voor zwakkere botten. Het is daarom belangrijk om voldoende calciumrijke voeding te eten, zoals zuivel. Het is alleen hoogstwaarschijnlijk niet zo dat meer calcium altijd beter is. Als er voldoende calcium in je lichaam aanwezig is, neemt het extra calcium ook niet op en heeft het dus ook geen effect op de botsterkte.
In een Zweeds onderzoek werd wel een verband gevonden tussen een hoge inname van melk en botbreuken, maar er zijn meerdere redenen waarom je op basis van dit onderzoek niet kan concluderen dat veel melk drinken voor zwakkere botten kan zorgen.
We beoordelen de stelling 'Melk zorgt voor zwakkere botten' als onwaarschijnlijk.
Heb jij een bericht of bewering gezien waarvan je de juistheid betwijfelt? Mail naar factcheck@nu.nl en dan gaan wij ermee aan de slag.