Dit krot blijkt van een beroemde architect
Een oud krot dat te koop stond in Uithoorn blijkt ooit een villa ontworpen door een beroemde architect van de Amsterdamse School. Vereniging Hendrick de Keyser heeft het aangekocht.
Wie voor het woonhuis uit 1911 aan de Thamerlaan 14 in Uithoorn staat, snapt dat sloop is overwogen. Hier staat een al jaren leegstaand krot aan een drukke rotonde, met dichtgetimmerde ramen, glasscherven in de verwilderde tuin, een zichtbaar verrotte houten dakgoot en een scheefgezakte luifel.
Toch komt er redding. Het woonhuis blijkt namelijk een eerste ontwerp van de later beroemde architect Michel de Klerk, geboren in 1884, grondlegger van de bouwstijl Amsterdamse School. Dat ontdekte erfgoedvereniging Heemschut een jaar geleden. De vereniging voert actie voor het behoud van historische gebouwen. Zusterorganisatie Hendrick de Keyser kocht het pand vorige week aan.
Het was vijf voor twaalf. Als wij het niet hadden gekocht, was het verloren.
“Het was vijf voor twaalf,” zegt directeur Carlo Huijts van Hendrick de Keyser. “Als wij het niet hadden gekocht, was het verloren.” Het pand past perfect bij de missie van de honderd jaar oude vereniging, die architectonisch of historisch belangrijke bedreigde gebouwen koopt, restaureert en weer verhuurt. De collectie, die gemiddeld met vijf tot tien gebouwen per jaar groeit, omvat inmiddels 427 panden, verspreid over 112 plaatsen in Nederland.
Huijts: “De gemeente zag de noodzaak niet om dit pand op de monumentenlijst te zetten, de particuliere eigenaar liet het jaren onbewoond en onverzorgd en wilde ervanaf, het stond te koop”. Een potentiële koper mocht het afbreken en er een nieuw huis bouwen.
Binnen is meer ellende zichtbaar. Op de eerste verdieping woedde duidelijk een brandje. Een kamer, begin vorige eeuw bedoeld voor de dienstbode, is van binnen zwartgeblakerd. In de woonkamer beneden zijn de muren beklad door onbekende vandalen met onder meer een hakenkruis en ernaast ‘Heil Hitler’ gekrast.
“Wrang”, reageert architectuurhistoricus Niek Smit van Hendrick de Keyser, die het met het licht van zijn mobiele telefoon beschijnt – want het is stikdonker in het pand vanwege de dichtgetimmerde ramen. “Vooral als je bedenkt dat zowel de architect als zijn familielid Jesaia Hamburger voor wie hij het woonhuis ontwierp joden waren uit diamantslijpersfamilies, en in de Tweede Wereldoorlog veel familieleden hebben verloren.”
Voortekenen
Architect Michel de Klerk overleed zelf onverwacht jong, in 1923. Het woonhuis in Uithoorn is een van zijn eerste zelfstandige ontwerpen geweest. Kijk je tussen de rommel door, dan zie je de voortekenen van die later beroemde bouwstijl waarin delen van bijvoorbeeld Amsterdam-Zuid zijn gebouwd. De Klerk zelf ontwierp later ook Het Schip, een internationaal geroemd complex arbeiderswoningen in de Spaarndammerbuurt in Amsterdam.
De vorm van het huis, niet vierkant, maar met een soort hap eruit, waardoor er een mooie erker aan de voorkant is ontstaan, is typisch De Klerk
De speelse manier waarop de bakstenen van dit Uithoornse krotje zijn gemetseld, toont zijn hand. Ook de vorm van het huis, niet vierkant, maar met een soort hap eruit, waardoor er een mooie erker aan de voorkant is ontstaan, is typisch De Klerk, zegt architectuurhistoricus Smit.
Hendrick de Keyser bezit nog geen gebouw van de Amsterdamse School, dat maakt de Vereniging extra blij met de aankoop. De 265.000 euro kwam er met hulp van de BankGiro Loterij, vertelt directeur Huijts.
“Interessant is dat op de bouwtekeningen die werden gevonden van dit woonhuis, het dak twee meter hoger is dan nu. Dat levert voor ons nog een ethische vraag op. Want is de vliering die daar is getekend door De Klerk door een latere eigenaar weggehaald? Of is wegens geldgebrek al tijdens de bouw van die vliering afgezien?” Is dat dak later verlaagd, dan wordt het er nu weer op gezet, legt hij uit. “Maar heeft het er nooit gezeten, dan is de kwestie: volgen we de geschiedenis van dit huis en laten we het laag, of willen we het verhaal van de architect vertellen en zetten we dat dak er alsnog op?” Hij is er nog niet uit, zegt Huijts. “We beslissen dat in een later stadium.”
Over een jaar of twee kunnen naar verwachting de nieuwe huurders erin trekken, met of zonder vliering. Belangstellenden kunnen er dan overigens ook enkele keren per jaar komen kijken, dat legt de vereniging vast in het huurcontract.
Lees ook:
Golvende gebouwen in Amsterdam doen aan Gaudí denken
Wat heeft de Spaanse architect Gaudí gemeen met de Amsterdamse School? Best veel, zo blijkt uit een eerste tentoonstelling hierover in Amsterdam.