Apothekers verkopen geneesmiddelen aan het buitenland, terwijl er hier tekorten zijn
Apothekers in Nederland verkopen medicijnen bestemd voor Nederlandse patiënten aan het buitenland. Dat kan bijdragen aan het al jaren groeiende medicijntekort in Nederland. Verzekeraar VGZ wil een onafhankelijk onderzoek naar deze verborgen handel.
Begin deze maand meldde apothekersvereniging KNMP dat het tekort aan medcijnen afgelopen jaar opnieuw steeg. Bijna 800 geneesmiddelen waren in 2018 minstens twee weken niet verkrijgbaar. In 2010 waren dat er ruim 170. Dat tekort komt door de lage prijzen, zegt iedereen in de geneesmiddelenketen. Internationale fabrikanten krijgen in andere landen betere prijzen. Uit gesprekken met producenten, verzekeraars, groothandelaren en apothekers blijkt er meer te spelen: export naar het buitenland. Dat groothandelaren exporteren was bekend. Dat apothekers dat ook zelf doen niet. Het kan er toe leiden dat Nederlandse patiënten misgrijpen.
Apotheken en groothandels hebben een verzorgingsplicht in Nederland. Het is ethisch niet juist als je exporteert terwijl er krapte in de markt is.
Jan Broeren, voorzitter van de belangenvereniging voor kleinere geneesmiddelenproducenten GLN, zegt dat hij weet dat een aantal apothekers ‘gecoördineerd grotere hoeveelheden medicijnen bij de groothandel bestelt en exporteert’. “Dan is de groothandel te goeder trouw, maar zijn het de apothekers die planmatig bij verschillende groothandels wegkopen. Er gaan geruchten dat het om veertig tot honderd apothekers gaat. Veertig wordt door meerdere mensen als ondergrens genoemd.”
“Bizar”, zegt Broeren over de exporterende apothekers. “Laakbaar”, vindt Hennie Henrichs van farmaciebedrijf Teva. “Apotheken en groothandels hebben een verzorgingsplicht in Nederland. Het is ethisch niet juist als je exporteert terwijl er krapte in de markt is.”
Omerta
De apothekers praten liever niet over het onderwerp. Eén spreekt zelfs van een omerta, de maffiose zwijg-plicht. En inderdaad, apothekers die zeggen de geluiden over handelende collega’s te herkennen, willen niet met hun naam in de krant.
Ook hun branchevereniging, de KNMP, kent de geruchten. “Maar ik kan niet bevestigen dat het echt gebeurt”, zegt KNMP-directeur Eric Janson. “We hebben het hier echt niet over de apotheker bij u in de wijk die een autootje over de grens laat rijden. Onze leden zijn bezig om de apotheek goed te laten lopen. En als er leden zijn met een vergunning, mogen ze exporteren.”
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd schrijft, gevraagd naar export door apotheken: ‘We hebben enkele signalen dat apotheken zonder groothandels- of fabrikantenvergunning geneesmiddelen verkopen’. De inspectie heeft geen aanwijzingen dat dit op grote schaal gebeurt.
Onbekend is in welke mate de export door apothekers bijdraagt aan medicijntekorten. Janson kan zich niet voorstellen dat het leidt tot de huidige tekorten in Nederland. Broeren daarentegen vraagt zich af waarom de export van de anticonceptiepil doorging terwijl deze hier niet meer was te krijgen. “De anticonceptiepil werd in oktober nog geëxporteerd, terwijl er sinds september een tekort was.” De export van de pil komt volgens hem niet van reguliere groothandelaren. “Ik denk niet dat zij dat op dat moment durfden.”
Schaars
De export van de anticonceptiepil leidt tot de absurde situatie dat apothekers Nederlandse medicijnen moeten ‘terugkopen’ uit het buitenland. “Wij hadden een tekort aan de anticonceptiepil en zijn gaan importeren vanuit Duitsland”, zegt een Zuid-Hollandse apotheker. “Wat ik kreeg aangeleverd uit Duitsland was Microgynon, met een Nederlandse tekst.” De pillen in Nederland kosten 1,90 euro. Maar om dezelfde pillen terug te kopen betaalde de apotheker 9,90 euro. In de gedragscode van de groothandels staat dat ze geen middelen mogen exporteren die in Nederland schaars zijn. Logischerwijs kwamen de middelen dus via een apotheker in Duitsland terecht.
VGZ-woordvoerder Dennis Verschuren kent de verhalen ook, maar hoort bijna alles ‘off the record’. De verzekeraar wil een onafhankelijk onderzoek naar de oorzaken van medicijntekorten in Nederland. Onderdeel daarvan zijn de handelsstromen van groothandel en apothekers richting buitenland. “Zolang we niet weten hoeveel voorraden we in Nederland hebben en hoeveel daarvan naar het buitenland verdwijnt, weten we ook niet in hoeverre de export de tekorten veroorzaken. De schimmigheid rond de export kun je alleen doorbreken door opener te zijn.”
De namen van de anonieme apothekers zijn bekend bij de hoofdredactie.
Lees ook:
De Verdieping: Wordt het Nederlandse medicijnentekort verergerd door schimmige export?
Het woord schimmig keert geregeld terug in gesprekken over de geneesmiddelentekorten. Minister Bruins wil extra voorraden aanhouden, maar is dat zinvol zolang niemand weet hoeveel van die voorraden over de grens verdwijnen?
De schaduwkant van de lage prijs van medicijnen
Waarom zijn medicijnen vaker op? Verzekeraars, apothekers en fabrikanten zien het probleem, maar ruziën over de oplossing. De lage prijs helpt in ieder geval niet.
Minister Bruins wil grotere medicijnvoorraad verplichten
Minister Bruins steunt het idee om groothandels en fabrikanten van geneesmiddelen te dwingen een voorraad van minimaal vier maanden aan te houden. Zo kan het grootste deel van de tekorten, zoals die van de anticonceptiepil, worden voorkomen.