Direct naar artikelinhoud

Adieu bruinkool, welkom armoede?

Bruinkoolcentrale in het Duitse Niederaussem in het Ruhrgebied.Beeld AFP

Duitsland zegt bruinkool vaarwel. Een plan met risico's: er dreigt een armoedeval in drie regio's en mogelijk meer boze kiezers.

Twintig jaar: zo lang duurt het nog voor Duitsland van de kolen af is. Voor het eerst ligt er in Berlijn een tijdsschema voor de ‘Kohlenausstieg’ (een uittrede uit kolenenergie), die de huidige regering-Merkel zich ten doel stelt. Een commissie heeft die uitgewerkt in een gedetailleerd plan. Duitsland kan na een gefaseerde afbouw eind 2038 ‘adieu’ zeggen tegen het milieuvervuilende bruinkool – als alles gesmeerd verloopt misschien al in 2035, stelt de commissie.

Om de sociale en economische gevolgen af te kopen, betaalt Berlijn flink. Naar de bruinkoolregio’s moet 40 miljard euro vloeien om ze een nieuwe toekomst te geven. De commissie wil investeren in innovatie, betere infrastructuur, sneller internet, betere aansluiting op de andere regio’s in Duitsland. Nieuwe bedrijven moeten worden gelokt. Het moeten ‘Europese modelregio’s’ voor economische herstructurering worden.

Naar de uitkomsten van de commissie werd in Duitsland met spanning uitgekeken. Na maandenlange beraadslagingen kwamen de commissieleden vrijdagnacht hun plan van aanpak overeen. In de commissie zaten vertegenwoordigers uit de landelijke politiek, de energiesector, de deelstaten van de bruinkoolregio’s en milieuorganisaties.

Nu al maken de rechtspopulisten van de Alternative für Deutschland hier een grote opmars

Balanceeract

Het plan is een balanceeract tussen milieudoelen en economische en sociale belangen. De commissie wil geen driest einde aan kolen, daarvoor is een stabiele stroomvoorziening voor de Duitse economie te belangrijk. Ook kan de ‘Kohlenausstieg’ grote sociale gevolgen hebben: er hangen tienduizenden banen aan, plus de welvaart van drie bruinkoolregio’s: het Rijnland ten westen van Keulen, het gebied rond Leipzig en het Lausitz-gebied in het oosten van Brandenburg en Saksen.

Een armoedeval in die regio’s kan leiden tot meer teleurgestelde, boze kiezers. Nu al maken de rechtspopulisten van de Alternative für Deutschland hier een grote opmars. De kolencommissie bedacht daarom honderden projecten om de regio’s te ‘herstructureren’. Die kosten 1,3 miljard per jaar tot 2038. Daarnaast krijgen de regio’s 700 miljoen extra per jaar, naar eigen inzicht te besteden.

In de Duitse media heette het plan al snel het ‘kolencompromis’. Alle spelers hebben er iets uitgesleept. De energieconcerns krijgen compensaties voor vervroegde sluitingen. Hoe jonger hun centrale, hoe meer geld ze krijgen. Werknemers in de kolenindustrie krijgen geld om de gaten die worden geslagen in hun lonen en pensioenen te dichten, plus omscholingstrajecten. Ook milieuactivisten krijgen deels hun zin: het bos in Hambacher Forst blijft overeind. Het bos wordt bedreigd door een oprukkende kolenmijn en werd vorig jaar symbool van de kolenstrijd in Duitsland.

In regeringskringen is het plan positief ontvangen. Peter Altmeier, minister van economische zaken, zei tegen de Frankfurter Allgemeine dat de regering het ‘zorgvuldig en constructief’ gaat onderzoeken. Duitsland slaagt er met dit plan in de klimaatdoelen voor 2030 te bereiken, stelt Altmeier. Duitsland wil in dat jaar 55 procent minder CO2 uitstoten dan in 1990. Een eerder doel, om in 2020 al 40 procent minder uit te stoten, wordt waarschijnlijk niet gehaald.

Lees ook:

Groen Duitsland blijft in de ban van vervuilend bruinkool (november 2017)

Een bruinkoolmijn kondigt zich lang voor zijn komst aan. Kilometers voor zich uit woelt hij het landschap om. Grondwater wordt weggepompt, meertjes vallen droog, bomen worden gekapt, wegen omgelegd, hele dorpen verplaatst - een lot dat de afgelopen eeuw 80 dorpen in de regio trof.

Na 250 jaar kolenindustrie sloot vandaag de laatste mijn van Duitsland

Het is de laatste kolenmijn in Duitsland: de Prosper-Hanielmijn in de westelijke stad Bottrop. Gisteren kwamen de laatste mijnwerkers naar boven, de mijn ging definitief dicht.