Direct naar artikelinhoud

Hans Schnitzler heeft bewust geen smartphone: ‘Er staat iets fundamenteels op het spel’

Hans Schnitzler heeft bewust geen smartphone: ‘Er staat iets fundamenteels op het spel’
Beeld Studio Vonq

Met aandacht leven, in de Maand van de Spiritualiteit vertellen mensen hoe ze dat doen. Vandaag: filosoof Hans Schnitzler (50). Hij schreef het boek ‘Kleine filosofie van de digitale onthouding’.

Het begin

“Ik wist al langer dat onze internetcultuur een schaduwkant heeft: daar schreef ik mijn eerste boek over. Maar pas toen ik een experiment deed met mijn studenten, besefte ik dat de effecten nog verontrustender waren dan ik had gedacht. Een week lang leverden ze hun smartphones, tablets en laptops in voor een digitale detox. Stuk voor stuk ondervonden ze, dat hun aandacht sprongsgewijs toenam. Aandacht voor zichzelf, maar ook voor de ander en de omgeving.”

De gevolgen

“De studenten, van wie ik er zo’n tweehonderd voorbij heb zien komen, vertelden dat hun gesprekken langer en dieper waren en dat ze zich beter konden concentreren. ‘Eindelijk ging ik dingen doen die ik echt wilde doen’, was een veelgehoorde reactie. De continue afleiding van het internet viel weg en niet langer werd elk moment van ‘verveling’ opgevuld met wezenloos scrollen op de smartphone.

“Dat laatste is cruciaal, het heeft te maken met één van de grootste gevaren waarmee de technologie ons confronteert. Naast de voordelen die ze met zich meebrengen, moeten we sociale media zien voor wat ze zijn: aandachtswoekerij. Bedrijven als Facebook, Google en WhatsApp zijn handelaren in aandacht. Door slimme technieken voor datatracking en-targeting achterhalen ze onze verlangens en manipuleren ze ons om zoveel mogelijk te swipen, klikken en sharen. Want dát is wat geld oplevert in de aandachtsindustrie. Intussen lukt het ons niet meer om onze aandacht te verleggen naar wat er echt toe doet en ons verder helpt in het leven.

“Zelf heb ik geen smartphone, maar het helpt ook al als je hem wat vaker uitzet. Tijdens het schrijven zet ik soms zelfs het internet helemaal uit, zodat ik niet afgeleid word. Daarnaast probeer ik in gesprekken ook altijd opmerkzaam en betrokken te zijn voor de ander. En ik stel mezelf regelmatig de vraag: is dit hoe ik wil leven en klopt het waar ik mee bezig ben?”

De reacties

“Ik weet dat ik een zeldzaamheid ben in deze tijd, zonder smartphone. Maar mensen reageren er heel positief op. Ze zijn altijd wel bereid om me bijvoorbeeld te mailen in plaats van te WhatsAppen. In mijn omgeving weet iedereen waar ik mee bezig ben, daarom staan ze er niet van te kijken dat ik geen smartphone heb. Mijn studenten vinden het vaak ook leuk om te zien dat mijn levenswijze overeenkomt met mijn filosofie. Alleen de mensen die me niet kennen staan er soms van te kijken, maar die zeggen dan iets van: ‘Goh, ik zou willen dat ik het kon!’”

Eén tip

“We moeten meer gaan denken in termen van aandacht. Want we vergeten dat aandacht, net als water en lucht, een hulpbron is. Zoals zuivere lucht ons in staat stelt om te ademen, laat zuivere aandacht ons denken en voelen. Er staat dus iets fundamenteels op het spel. Dat betekent niet dat we plotseling allemaal moeten veranderen in digitale geheelonthouders. Maar wel moeten we kritisch reflecteren op wat technologie met ons doet.”