Waarom witte condensstrepen van vliegtuigen niet onschuldig zijn
De witte condensstrepen van vliegtuigen in de hemel zijn minder onschuldig dan ze er uit zien. Ze zouden zelfs schadelijker zijn voor het klimaat dan de rechtstreekse CO2-uitstoot van vliegtuigen. “Ze verdubbelen mogelijk het effect”, zegt milieudeskundige Willem Todts in “De wereld vandaag” op Radio 1.
De luchtvaart is wereldwijd verantwoordelijk voor 2 tot 2,5 % van de CO2-uitstoot, in Europa tot 4%. De cijfers komen uit een onderzoek van het Amerikaanse milieubureau Rocky Mountain Institute en werden gisteren op het World Economic Forum in Davos voorgesteld. Het lijkt een eerder gering aandeel. Maar als de klimaateffecten van condenssporen van vliegtuigen worden meegeteld, wordt het aandeel berekend op 9%. Intussen wordt verwacht dat het aantal vluchten de volgende jaren over de hele wereld nog explosief zal toenemen.
Kunstmatige sluierwolken
Condenssporen zijn de alom gekende witte strepen die vliegtuigen achterlaten. Rond de fijne deeltjes die vliegtuigen uitstoten vormen zich voornamelijk ijskristallen. Kunstmatige sluierwolken zijn het resultaat en zorgen ervoor dat warmte geprangd geraakt tussen het aardoppervlak en de wolken. De condenssporen waaieren uit en bedekken geleidelijk een nog grotere oppervlakte. Zelfs als ze onzichtbaar zijn geworden voor het blote oog zorgen ze nog voor het warmte-effect. De Duitse onderzoeker Ulrike Burkhardt kwam aan de hand van satellietbeelden tot de vaststelling dat condenssporen tot 0,6 % van het aardoppervlakte kunnen bedekken.
Toch worden de gevolgen van condenssporen niet altijd serieus genomen. Vooral omdat het sommigen goed uitkomt, zegt Willem Todts van milieu-organisatie “Transport & Environment”. “Dit heet een non-CO2-effect. Condenssporen verdubbelen de effecten van de CO2-uitstoot. Maar het is op een heel complexe manier dat ze bijdragen tot het broeikaseffect. Officieel worden ze daarom niet meegenomen in de cijfers. Er is wetenschappelijke consensus, maar er is nog onzekerheid over de grootte van het effect.”
“Er beweegt helaas heel weinig in de vliegtuigindustrie”
Condenssporen vermijden is in theorie niet eens zo moeilijk. Door lager te vliegen vermindert de condensatie. Sluierwolken komen in lagere luchtlagen minder goed tot stand. Ook vliegen in droge of minder waterrijke gebieden helpt, net als vluchten plannen voor zonsopgang. Vliegtuigmotoren die minder waterdamp ontwikkelen zijn een optie voor de toekomst.
Maar dit is allemaal niet aan de orde, stelt Willem Todts vast. “Er zijn inderdaad technische mogelijkheden door op een andere hoogte of op andere momenten te vliegen. Maar er beweegt helaas heel weinig in de luchtvaartindustrie. In tegenstelling met de autosector is er geen overheid die regels oplegt, er is geen wetgevend kader. De luchtvaartindustrie heeft veel bevoegdheden overgebracht naar een agentschap bij de Verenigde Naties. Dat is helaas niet het meest krachtdadige instituut. Het wordt bovendien gedomineerd door de industrie. Er moeten wereldwijd beslissingen genomen worden, met luchtvaarnaties als de VS, Rusland, Brazilië, Indonesië enzovoorts. Vliegtuigen worden bijgevolg niet groener, niet efficiënter. En tegelijk wordt er steeds meer gevlogen.”